Proffessor Hamidov Hojiakbar Hamidovich Ernazarov Shermuxammat Eshbekovich Raxmonov Bahodir Mirzaevich

Davlat tizimi va boshqaruviga ko`ra Qo`qon xonligi mutlaq monarxiya 
bo`lib, davlat boshlig’i Xon edi, u rasman cheklanmagan huquqqa ega bo`lgan. 
Xon davlatni hukmron qabila, ruhoniylar, boshqa qabilalarning hukmron 
tabaqalari, davlat boshqaruvi amaldorlari va harbiylarga tayanib boshqargan. Mulla 
Olim Mahdumxo`ja Toshkandiyning 1915 yil Toshkentda nashr etilgan «Tarixi 
Turkiston «asarida Qo`qon xonligidagi mansablarga ta’rif bergan. Bu kitobga ko`ra 
Xondan keyingi o`rinda mingboshi turgan, u bosh vazir va qo`shinning bosh 
qo`mondoni sanalgan.
Qo`shbegi xonning maslahatchisi bo`lgan, ayni paytda katta shaharlardan 
biriga hokim etib tayinlangan. Toshkent shahrini ma’lum bir vaqtda qo`shbegi 
boshqargan. Parvonachi mansabi ham o`z nufuzi jihatidan qo`shbegi vakolatiga 
teng bo`lgan. Qo`qonda yana xon yotog’i posbonboshisi, tunqator (xon 
topshiriqlarini tunda bajaruvchi), otaliq, dodxoh, bakovulboshi, daftardor kabi 
mansablar ham joriy etilgan. Islom shariati qoidalarining amal qilishiga ma’sul 
bo`lgan katta nufuzga ega bo`lgan: shayxulislom, qozikalon, qozi, muftiy 
lavozimlari ham bo`lgan, bu mansablarga faqat ulamolar vakillari tayinlangan.
Ma’muriy-hududiy jihatdan Qo`qon xonligi viloyatlarga (15 ta), beklik va 
oqsoqolliklarga bo`lingan. 
Bakovulboshi – saroy dasturxonchilari boshlig’i, hukmdorga taom tortishdan 
oldin uni avval o`zi tatib ko`ruvchi bosh oshpaz.

---

212 
Daftardor - xonning shaxsiy daramodi hisob-kitobini olib boruvchi amaldor.
Farg’onada o`zbeklarning ming urug’i 1709 y. Qo`qon xonligiga asos soldi. 
Toshkent XVIII asr ikkinchi yarmi - XIX asr boshlarida 
Toshkent hokimligi tashkil topishi. XVIII asr ikkinchi yarmida Toshkent 4 
qismga: Shayxontohur, Beshyog’och, Ko`kcha, Sebzor dahalariga bo`lingan davr 
Toshkent tarixida 4 hokimlik deb nom olgan. Shahar hokimlarining o`zaro 
kurashida Yunusxoja g’olib chiqdi va butun shaharga hokim bo`ldi. Yunusxojaga 
«Hazrati eshon» unvoni berilgan, u Xon deb ham yuritilgan.
Yunusxoja huzurida tuzilgan Xon kengashiga 4 daha mingboshilari 
kiritilgan, kengashda Yunusxoja hokim etib tayinlandi. YAgona siyosiy 
hokimiyatning vujudga kelishi natijasida 4 hokimlik tugatilib 1784 yil mustaqil