Strategiyalíq menedjment 5230200-Menedjment (tarmaqlar hám tarawlar boyınsha) bakalavr talim bagdarı studentleri ushın oqíw qollanba

1.2. Strategiyalıq menedjmenttiń bes wazıypası 
Kárxana strategiyasın jaratıw óz ara baylanıslı 5 bólimnen ibarat:
1) Kommerciyalıq iskerliktiń túrin anıqlaw hám kárxana rawajlanıwınıń 
baǵdarın belgilew, yaǵnıy maqsetin anıqlap uzaq múddetli perspektivanı belgilew; 
2) Ulıwma maqsetlerdi jumıstıń anıq baǵdarlarına aylandırıw; 
3) gózlengen kórsetkishlerge erisiw ushın tańlanǵan jobanı sheberlik penen 
ámelge asırıw; 
4) Tańlanǵan strategiyanı nátiyjeli ámelge asırıw;
5) Orınlanǵan jumıstı bahalaw, bazardaǵı sharayattı analizlew , iskerliktiń uzaq 
múddetli tiykarǵı baǵdarlarına, maqsetlerine, strategiyaǵa yamasa onı ámelge asırıw 
usullarına dúzetiwler,hám jańa ideyalar kiritiw. 
A) Kompaniya strategiyasınıń tiykarǵı máselesi tómendegishe: «Kompaniyamızdıń 
keleshektegi jumısların bizler sáwlelendiremiz, ne islemekshimiz hám nelerge 
erisemiz?»
«Biz kimbiz, ne isleymiz hám qay jerge barmaqshımız»- degen sorawdıń 
juwabı kárxananıń baǵdarın belgilep, ózine ózgeshelikti islep shıǵıw imkaniyatın 
beredi. Kompaniya ne islep atırǵanlıǵı hám ne islemekshi ekenligin kompaniyanıń 
missiyasın ańlatadı. Menedjer óz kompaniyasınıń bazardaǵı ornın qanday 
sáwlelendire alıwı bul bolsa óz gezeginde kompaniyanıń strategiyalıq kórinisin 
qáliplestiredi. 

---

8 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1.2.1-sızılma. Strategiyalıq menedjmenttiń mazmunı 
Menedjerlerdiń tiykarǵı funkciyaları tómendegilerden ibarat: 
jobalastırıw shólkemlestiriw tartipke salıw motivaciya qadaǵalaw 
B) 
Anıq maqsetlerdi belgilew kompaniya missiyasınıń ulıwmalıq 
sáwleleniwinen jumıstıń anıq jobalarına ótiw imkaniyatın beredi. 
Qoyılǵan maqset biz qálegen nátiyjeden ibarat boladı. Eger jaqsı nátiyjelerge 
erispekshi bolsańız óz aldınızǵa jaqsı maqsetlerdi qoyıw kerek. Maqsetler qısqa 
múddetli hám uzaq múddetli ,finanslıq hám strategiyalıq boladı. 
Firma biznesiniń baǵdarı va tiykarǵı maqsedleri. 
Strategiyalıq
tańlaw
Sırtqı analiz
Ishki 
analiz
Xojalıqtıń orta buwılardaǵı strategiya hám tarmaq strukturası
Firma dárejasidegi strategiya. (vertikal integraciya, 
diversifikaciya, global strategiya)
Xojaliqtıń orta buwıları portfeli analizi, kiriw hám shıǵıw 
strategiyası
Shólkemlesken
strukturasın tańlaw
Kofliktler, siyasat 
olardıń ózgerisi 
Shólkemlesken 
basqarıw hám 
qadaǵlawdı tańlaw
Strategiya, struktura hám olardiń quramı 
Qayta baylanıs

---

9 
Finanslıq maqsetler májbúriy sanaladı, sebebi, finanslıq qarjılar jetispese 
kompaniya rawajlanbay bir qalipinde qalıp qoyadı. 
Strategiyalıq maqsetler kompaniyanıń bazardaǵı básekileslik statusın hám onıń 
básekige shıdamlılıq abıroyın kúsheytiwge qaratılǵan boladı. Finanslıq maqsetler 
payda kólemi, investiciyalardan qaytımlılıq, naq pul túsimi, dividentler sıyaqlı 
kórsetkishlerdi kóbeyttiriwge qaratıladı. Strategiyalıq maqsetlerge bolsa kárxananıń 
básekige shıdamlılıǵın arıttırıw, bunıń nátijesinde rawajlanıwdıń joqarıraq hám 
tezirek pátlerge erisiwine, bazardaǵı salmaǵın arıttırıwda az hám arzan qárejetlerge, 
kárxananıń abıroyın arıttırıwǵa qaratılǵan boladı. 
S) Maqsetler - bul natije bolıp esaplanadı, strategiya bolsa olarǵa erisiw jolları 
sanaladı. Strategiyanı anıqlaw ushın kárxananıń ishki jaǵdayın hám sırtqı faktorların 
uyreniw lazım. Kompaniyanıń strategiyası ádette tómendegilerden ibarat boladı: 
1)Tereń oylanǵan, maqsetke qaratılǵan háreketler; 
2)Waqıyalardıń kútilmegen rawajlanıwı hám kúsheygen báseki gúresine juwap 
beriw; 
Strategiya - bul tek menedjerler tárepinen aldınnan oylap tabılǵan háreketler 
bolıp qalmastan, bálkim kútilmegen sharayatlarda kiritiliwi lazım bolǵan ózgerisler 
bolıp tabıladı
3
. 
Strategiyanı islep shıǵıw ushın isbilermenlik qábileti hám pikirlewdiń 
strategiyalıq túsinigine iye bolıwı kerek. Strategiyanı islep shıǵıw sheberligi 
menedjerdıń isbilermenlik qábiletine baylanıslı.
Menedjerdıń isbilermenlik sheberligin belgilew ólshemi onıń jańa strategiyalıq 
imkaniyatların kóre biliwi hám jańalıqlarǵa umtılıwshańlıgında bolıp sanaladı. 
Isbilermenlik qábiletine iye bolǵan menedjerler ádette birinshi qarlıǵashlardan 
boladı.Olar jańalıqlardı tez ózlestirip aladı, táwekelshi boladı hám keskin jańa 
strategiyalardı jaratadı. 
Kompaniya strategiyasına dúzetiwler kiritiw ádettegi ápiwayı jaǵday sanaladı. 
Bazı bir sharayatlarda strategiyaǵa ózgeris kiritiw zárúr bolıp qaladı. Kemnen-kem 
3
Strategic Management concepc and cases. Arthur A. Thompson. Jr. A.J Strikland.p.7 

---

10 
sharayatlarda ǵana kompaniya strategiyası waqıt sınawınan óte aladı. Strategiyanı 
qanday etip jaqsılaw múmkin, degen soraw menedjerdiń oyınan hesh qashan 
shıqpawı lazım. Sonıń ushın strategiyanı islep shıǵıw dinamikalıq proces esaplanadı.
Kompaniya strategiyası bir qatar sorawlarǵa hám ol sorawlardıń juwaplarınan 
ibarat boladı. Bul sorawlar tómendegilerden ibarat: 
- jumıstı qanday rawajlandırıw kerek? 
- klientlerdi qanday etip qanaatlandırıw kerek? 
- básekileslerden qanday etip ózıp ketiw múmkin? 
- ozgeriwsheń bazar sharayatlarǵa qanday juwap beriw lazım? 
- kompaniyanıń ayırım funkcional bólimelerin qalay basqarıw kerek? 
- finanslıq hám strategiyalıq maqsetlerge qalay erisiw múmkin? 
Strategiyalıq kóriw hám kompaniya missiyasın islep shıǵıw, maqsetlerdi 
anıqlaw hám strategiyanı tańlaw - bul kompaniyanıń rawajlanıw baǵdarın 
belgilewdegi tiykarǵı wazıypalar esaplanadı. Keshigip dúzilgen strategiyalıq jobalar 
yaki óz waqtında kiritilmegen dúzetiwler hesh qanday nátiyje bermeydi.
G) Strategiyanı ámelge asırıw jumısları shólkemlesken wazıypalarǵa kirip, 
tómendegilerden ibarat: strategiyanı natiyjeli orınlaw ushın shólkemlesken 
imkaniyatlardı jaratıw; 
- qarjılardı paydalı jaylastırıw ushın byudjetti basqarıw; 
- kárxana strategiyasınıń ámelge asırıwın támiyinleytuǵın siyasattı belgilew; 
- xızmetkerlerdiń jánede nátiyjeli islewleri ushın xoshametlew; 
- erisiletuǵın nátiyjeler hám sıylıqlar kólemin bir-birine baylanıstırıw; 
- kompaniyada belgilengen wazıypalardı orınlaw ushın qolaylı ortalıq jaratıw; 
- kompaniya personalın támiynlewshi ishki sharayatlardı jaratıw, yaǵnıy hár bir 
personaldıń strategiyalıq rolin nátiyjeli atqarıw sharayatların jaratıw; 
- jumıstı turaqlı túrde jaqsılaw ushın eń aldıńǵı tájriybelerden paydalanıw; 
- ishki basshılıqtı támiyinlew; 
D) Joqarıdaǵı 4 wazıypalar bir neshshe mártebe qayta kórip shıǵıladı, sebebi 
jańadan júzege keletuǵın jaǵdaylarǵa dúzetiwler kiritiwdi talap etiledi. Ótkerilgen 
tájriybeler kompaniyanıń perspektivalı maqsetlerine ózgerisler kiritiwi múmkin. 

---

11 
Strategiyanı tabıslı ámelge asırıw jolların izlew turaqlı process bolıp tabıladı. 
Strategiyanı ámelge asırıwda bazı bólimler kereksiz bolıp, olardı ózgerittiriw kerek 
boladı.