Таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети Тарих ва ижтимоий фанлар факультети

Текрур давлатиIX – XV асрларда Ғарбий Африкада, Сенегал дарёсининг ҳавзасида хукм сурган. Маркази Подор шаҳрида жойлашган эди. XI асрнинг II – ярмида Текрурнинг хукмдорлари ислом динини давлат миқёсида қабул қилди. XIII – асрнинг II – ярмидан Текрур Мали давлатига қарам бўлиб қолди. XII ва XIV асрлар оралиғида Текрурнинг қирғоқбўйи худудларини Жолоф давлати ташкил этган. XV – асрнинг охирларида Текрурнинг шарқий вилоятлари Сонган давлати таркибига кирди. Текрур номи “тукулёр” халқини этнонимида сақланиб қолган. VII – XIV асрлардаги араб муаллифлари, “ат-Текрур” сўзи билан Ғарбий Суданнинг қирғоқбўйи вилоятларини аташган, уларни “Билад-ас-Судан” га яъни Нигер дарёсини хавзасидаги мамлакатларга қарама-қарши қўйишган. XVI – XVII асрлардаги судан йилномаларининг муаллифлари, Ғарбий Суданнинг ислом динини қабул қилган вилоятларини кўпинча Текрур деб номлашган.
1350 йилда Текрурда волофларнингНдьядьян Ндьяй бошчилигида қўзғолони бўлиб, улар мустақил Жолоф давлатини тузишди. Кучсизланиб қолган Текрур билан урушлар натижасида волофлар ўз мулкларига Фута-Торо вилоятини тўла қўшиб олишди. Жолдоф давлати Сенегалда то XIVасрга қадар хукмрон мавқени сақлаб қолишди.
1520 йилдла Фута-Торо аҳолиси Жолоф хокимиятига қарши қўзғолон кўтарди ва мустақилликка эришди. Фута-Торо давлатида хокимият тепасига келган Коли Галадио сулоласи 17786 йилга қадар хукмронлик қилди.
Сонгай давлатининг шарқий чегараларидан то Чад кўлининг ғарбий қирғоқларига қадар чўзилган улкан худудларда хаус қабилалари яшаган. Хауслар тўғрисида тарихий манбаларда XIII асрдан бошлаб маълумотлар учрайди. Хуасанлар ташкил этган йирик давлатлардан бири Кано давлати бўлган. Шунингдек Зария подшолиги ҳам мавжуд эди. Бироқ Хуасан давлатлари XVI асрга қадар Сонгай давлатини вассали бўлган.
Адабиётлар:
1. Каримов. И.А. Тарихий хотирасиз келажак йўқ. Тошкент. 1998.
2. Грановский Т.Н. Лекции по истории средневековья. М. МГУ. 1986.
3. Гуревич А.Я. Проблемы средневековой культуры М. 1981.
4. Культура эпохи возрождения. М. 1986.
5. Очерки истории техники и науки XVI-XIX в. М. 1987.
6. Типология и периодизация культуры Возрождения. М. 1987.
7. История средних веков. Том 2. М., 2005

34 – Мавзу: СўнггиўртаасрлардаЕвропадавлатлари. Капиталистикмуносабатларнингпайдобўлиши (ХVI-ХVIIасрбиринчиярми). Сўнггифеодализмхусусиятлари.

Режа:

1. 
   Даврлаштиришмуаммолари. Иқтисодийривожланишдагиасосийўзгаришлар. Ижтимоийтузумнингмураккаблашиши.
   
2. 
   Мутлоқҳокимият. Миллатларнингвужудгакелиши. Сиёсиймаданиятнингянгитури. Ижтимоийинқилобмуаммолари.
   
3. 
   Реформация. Жаҳонҳаритасидагиўзгаришлар. Фаннингривожланиши. Маданиятнингривожланиши, асосийбосқичларивайўналиши.
   

Таянч тушунчалар:мелиорация; ички колонизация; мергель; торф; чиғир; лоций; Сен-Готард;