Tilshunoslik

VAZIFA SEMALARI. Atash, ifodalash bilan birga 
leksemalarning nutqda o‘zaro birika olishini (valentligini) 
belgilaydigan semalar. 
VALENTLIK. Leksemaning birikma yoki gap tarkibida 
boshqa leksemalar bilan aloqaga kirisha olish xususiyatlari. 
VARIANTLAR. Nutqda ishtirok etadigan til birliklarining 
moddiy amalga oshishi.
VARIYATSIYA. 
Fonema 
ottenkasining 
Moskva 
fonologlari maktabida qabul qilingan nomi. 
VOKALIZM. Unli fonemalar tizimi. 
VOLAPYUK (ingl. world-dunyo, speak – gapirmoq, ya’ni 
dunyo tili). 1880 yilda nemis ruhoniysi Shleyxer tomonidan 
tavsiya etilgan sun’iy xalqaro til. 
VULGARIZMLAR. Haqorat ma’nosida qo‘llanadigan 
so‘zlar. 
VULGAR. Dag‘al, qo‘pol, odobdan tashqari. Vulgar so‘z. 
Vulgar ibora. 

---

218 
GAP 
PRAGMATIKASI. 
Gap 
– 
fikr 
kommunikatsiyasining asosiy birligidir va uning vaziyat bilan 
o‘zaro munosabatini o‘rganish talab qilinadi. Shu munosabat 
bilan gap tahlilida umumiy semiotikaning qoidalariga muvofiq 
uch aspekt: belgi tuzilmalarining sintaktikasi, semantikasi va 
pragmatikasiga bo‘linadi. Pragmatika til faktlarini inson 
faoliyati aspektida, ularning qo‘llanish planida tasvirlaydi. 
Agar gapning sintaktik strukturasi gapning qanday qurilganini, 
inson qanday gapirayotganini ko‘rsatsa, agar gap semantikasi 
gap nimani anglatayotganini, unda borliqning qaysi fragmenti 
o‘z aksini topayotganini ko‘rsatsa, gap pragmatikasi esa 
insonlar mazkur holatda qanday sharoitlarda, qanday 
maqsadda so‘zlashayotganligini aniqlashga harakat qiladi. 
Pragmatik sintaksisning diqqat markazida kommunikatsiya 
masalasi va so‘zlovchi inson – kommunikatsiya jrayonining 
markazi turadi.