Türkmen d I l I n I ň DÜŞÜndirişLI

ŞEKLILIK, at. Şeki barlyk, seksiz dällik, 
şübhelilik. 
ŞEKSIZ, syp. Şeki ýok, şekli däl, hiç bir şeki 
bolmadyk. Şeksiz öle sen – diýdi, bir gaýry watan iste 
(Mollanepes). Olar şeksiz özbaşyna bir kitap bolup 
biler (A. Salyh).
ŞEKSIZLIK, at. Şeki ýokluk, şekli dällik, hiç bir 
şeki bolmadyk.
ŞEK-ŞÜBHE [şek-şüvhö], at, ser. Şek. 
ŞEL, at. 1. Bedeniň bir agzasyny hereketden 
mahrum edýän kesel, ysmaz. 2. Şol kesel bilen 
kesellän adam. Yşkyňda daglar gazaýyn, Bolmasam 
şel, jigi-jigi (Seýdi). 
ŞELAÝYN [şela:ýyn], syp. Sypaýydan süýji 
sözli.
ŞELAÝYNLYK [şela:ýynlyk], syp. Mylaýymdan
süýji sözlülik. Permanyň gaharyny, öýkesini ýazmak 
üçin hemişeki şelaýynlygyna tutup başlady (A. 
Gowşudow). 
ŞELPE I, at. 1. zergärç. Türkmen aýal-
gyzlarynyň dakynýan käbir kümüş, gyzyl şaýlarynyň 
aşak etegindäki inçe uçly, ýokarsy gulply, ýüzi 
güberçekli şaý. Egnine dökülip şelpe gotazlar, Gyzyl 
gupba ýalpyldaýar başynda (B. Kerbabaýew). 2. 
Hala we beýleki el işlerine salynýan şelpe görnüşli 
nagyş.
ŞELPE II, at. Saz çalnanda dutarda sag elde 
ýerine ýetirilýän tilsim. Gözlerini süzübräk 
başardygyndan şelpe kakýardy (

Edebiýat we 
sungat

). 
ŞEM, at. 1. Ýagly jisimden taýajyk şekilinde 
ýasalan, içi ýüplük pelteli, ýagtylyk beriji enjam. 
...Döläniň bir ýan gapdalynda şem ýanyp durdy (A. 
Gowşudow). 2. gepl.d., ser. Şemme. 
ŞEMAL [şema:l], at. Çalaja öwüsýän ýel, 
öwüsgin. Akar suwuň boýy bilen gelýän şemal bir 
durkuny saklaýardy (B. Soltannyýazow).

Şemal çalmak howa täzelenmek, şemallamak, 
ýelejiremek, şemal degmek. Gije uky gelmedi hiç 
gözlere, daň şemaly çaldy güler ýüzlere (A. 
Kekilow). Şemal kakmak (çalmak) sowuk urmak, 
sowuk urup syrkawlamak, dümewlemek. Belki, ýolda 
şemal çalandyr.