Türkmen d I l I n I ň DÜŞÜndirişLI
URNAMA [urnomo], iş ady. Urnamak ýagdaýy. URNAMAK
Download 12.69 Mb. Pdf ko'rish
|
Türkmen diliniň düşündirişli sözlügi II (K-Z)-2016`Ylym
- Bu sahifa navigatsiya:
- URNATMAK
- URPAKLY
- URŞAGAN
- Urug-tire. Urug-taýpa gatnaşyklary. URUG-TIRE
- URUNDYRMAK
URNAMA [urnomo], iş ady. Urnamak ýagdaýy.
URNAMAK [urnomok], işl. 1. Tikilýän geýime urna etmek, urna urmak, urna urup tikmek. Ýorgan daşlyga urna urnamak. 2. göç.m. Öňkiniň üstüne goşmak, öňkiň üstüne birikdirmek, artdyrmak, Üsti- üstüne urnap paýlasak, her kime ep-esli ýetjek. URNAMAKLYK [urnomokluk], iş ady. Urnamak ýagdaýy. URNAMAZLYK [urnomozluk], iş ady. Urna urmazlyk. URNAŞDYRMAK [urnoşdurmok], işl. Hemmesine yzly-yzyna urnap çykmak, urna uruşdyrmak. URNAŞMAK [urnoşmok], işl. 1. Urna uruşmak. 2. Öňkiň üstüne goşmaça bolmak. Wagt geçmän, söz söze, setir setire urnaşyp, ilki beýtler beýnide peýda bolupdy (G. Kulyýew). URNAŞYK [urnoşuk], at. Yzly-yzyna, gezekli- gezegine baryş. Pylanynyň gowy gyzy barmyş, üsti uly urnaşyk diýýärler, sawçylaryň yzy üzülenokmyş. URNATMAK [urnotmok], işl. Urnamak işini başga birine etdirmek. URNAÝYŞ [urnoýuş], iş ady. Urnamak ýagdaýy. URP-ADAT [urp-a:dat], at, Jemgyýetçilik ahlagynyň hemmeler tarapyndan kabul edilen, gadymdan däp bolup galan tertip-düzgüni, däp- dessur. URPAK [urpok], at. Küpürsäp ýatan çägedir topur gatyşykly ýumşak ýer. Urpaklar sabap, maşyn düzlüge düşdi (B. Gurbanow). Ak urpaga berip ýanyn, Tüýdük çalýar çopan oglan (M. Seýidow). URPAKLY [urpokly], syp. Urpakdan ybarat bolan. Urpakly meýdan. URPAKLYK [urpokluk], at. Urpak topragyň köp ýeri, tutuş urpak bolup ýatan ýer. Selinli, ownuk sazakly urpaklyk. URPAK-URPAK [urpoğ-urpok], syp. Köp urpakly, giden bölek-bölek urpakly ýer. Olar ýene ýarym sagat çemesi ýöränlerinden soň, urpak-urpak gumsalt meýdana çykdylar (B. Kerbabaýew). URŞAGAN [urşoğon], syp., gepl.d., ser. Uruşgan URŞAGANLYK [urşoğonluk], at, ser. Uruşganlyk URŞUBERMEK [urşuvermek], işl. Urşup başlamak; urşa girişmek. URŞUJY,at. Urşa, söweşe gatnaşyjy, söweşiji. Ol ýaraly düşen urşujynyň sesidi (A. Gowşudow). UR-TUT,hal. Şol bada, salymyny bermän, haýdan-haý; ýüzüniň ugruna, birden, tiz, çalt. Men Aýsoltanyň gyzy Ogulhallyny ur-tut gelin edinjek-de oturyberjek (N. Saryhanow). URUG [uru:ğ], at. 1. Bir ata-babadan, bir nesilden gelip çykan, dörän adamlar topary. Garyndaşym – gara gazanym, Urugym – unly çuwalym (Halk döredijiliginden). 2. taryh. Adamzat ýaşaýşynda özara gan garyndaşlygy bolan adamlardan ybarat ilkinji esasy birleşik. URUGÇYLYK [uru:ğçuluk], 1. at. Adamzat ýaşaýşynda irki döwürlerdäki uruglar arasyndaky gatnaşyk. 2. Uruglara mahsus bolan, häsiýetli bolan (däp, garaýyşlar we ş.m.). URUGDAŞ [uru:ğdoş], syp. Bir urugdan bolan, urugy bir bolan. Urugdaşlar hemme zatda bir- birlerine kömek bermeli bolupdyrlar. URUG-TAÝPA [uru:ğ-ta:ýpa], at, ser. Urug-tire. Urug-taýpa gatnaşyklary. URUG-TIRE [uru:ğ-ti:re], at. Urug we tire, bir ata-babadan emele gelen nesiller, garyndaşlyk toparlary, urug-taýpa. URULMAK [urulmok], işl. 1. Ýenjilmek, özüňi ýençdirmek, urdurmak. Sögülse-de, urulsa-da, kaýyl bolup otyrdy (N. Saryhanow). 2. Bir zat bilen tarkyldadyp kakylmak. Gapynyň urluşyndan, Çerkeziň çasly sesinden haýygan Sazak işigi içki geýiminde gelip açdy (B. Kerbabaýew). 3. Atylan ok degmek. Görogly beg, saba söweş gurular, Ozal goç ýigidiň aty urular ( Görogly ). 4. Ýük basylmak, ýüklenilmek. ...Kerweniň ýüki uruldy (H. Garabaýew). 5. göç.m. Ogurlanmak, talanmak. Gazna uruldy, öýi talandy, Ne anda bir akyl, ne-de huş galdy (Magtymguly). 6. Bat bilen bir zada degmek. Bürgüt baryp atyň kellesine uruldy (O. Ödäýew). 7. göç m. Tankyt edilmek, ýazgarylmak. 8. Başga bir zadyň hasabyna geçirilip galplaşdyrylmak. Satylan ýeralmalar çüýrän önümleriň hasabyna uruldy. URUNDYRMAK [urunnurmok], işl. 1. Güýçli agyry we ş.m. sebäpli çabalandyrmak, azap çekdirmek. 2. Bir sebäp bilen birini iki-baka elewretmek, aýlandyrmak. Bergisi ony gapy-gapy urundyrdy. URUNMAK [urunmok], işl. 1. Ýarawsyzlyk we ş.m. sebäpli çabalanmak, azap çekmek. Gözüniň yzasyna çydap bilmän urundy (O. Ödäýew). 2. göç.m. Bir işi ýerine ýetirmegiň ýa-da bir zady edinjek bolmagyň ugrunda howlukmaçlyk bilen çykalga tapjak bolup ylgamak, elewremek. Onuň elinde açar bar eken, ol şykyrdadyp, açjak bolup urundy (B. Seýtäkow). URUPGAÇDY [urupgaşdy], at. Oglan-gyzlaryň garyşyp oýnaýan milli oýny. Urupgaçdy kiçi ýaşly mekdep okuwçylary üçin niýetlenen çalt hereketli çaga oýunlarynyň biridir. |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling