Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қЎҚон давлат педагогика институти

2.Ижтимоий педагогик фаолият ва ижтимоий таълим. Ижтимоийлашув жараёнида бола жамият, ижтимоий муносабатлар, ижтимоий мақом, ижтимоий хулқ-атворнинг меъёр ва қоидалари ҳақидаги турли билимларни, жамиятга куникишига ёрдам берувчи турли кўникма ва малакаларни ўзлаштиради. Бу жараён, айниқса, болаликда жуда жадал суръатлар билан амалга ошади. Маълумки, бола беш ёшгача унинг кейинги ҳаётида уз аксини топувчи ниҳоятда кўп билимларни олади. Бола ижтимоийлашувининг ажралиб турувчи хусусияти, унинг жамият илгари сураётган юриш-туриш меъёрларига баҳо бериши ва назорат қилишининг қийинлигидадир. У буларни фақат ўзлаштириб боради, шунинг учун қам бола шахсининг ижтимоийлашув жараёнида ота-оналар, қариндошлар, улар билан ишлаётган мутахассисларнинг (психолог, шифокор,педагог ва шу кабилар) таъсири катта булиб, болаларни ҳаётда зарур ижтимоий билимларни эртароқ ва яхширок, ўзлаштиришлари, уларни ҳаётда қуллашга интилишлари айнануларга боғлиқдир. Бунинг ижтимоий педагогика билан боғлиқлиги шундаки, мактаб ёки бошқа таълим муассасида таълим олиш жараёнида бола, аввало, академик билимларниўзлаштиради. Бироқ шу билан бир вақтда унда муайян тизимлашган ижтимоий билим, кўникма ва малакалар шаклланади. Бу билим, кўникма ва малакалар ижтимоийлашув жараёнида — болага махсус ёрдам керак бўлганда — жуда зарур булади.Боланинг ижтимоийлашувига ёрдам берадиган ижтимоий билимларни унга етказиш, ижтимоий куникма ва малакаларни шакллантириш жараёни ижтимоий таълим дейилади.
3.Тарбия педагогиканинг асоси.Тарбия педагогиканинг асосий объекти сифатида педагогиканинг ривожланиш тарихи мобайнида олимларнинг диққат марказида булиб келган. Шубилан бирга, “тарбия” тушунчасининг мазмуни амалийаҳамиятга эга. Чунки бу тушунча педагогик фаолиятнинг вазифа ва мақсадларига асосий ёндашувларни белгилайди.Бошқа томондан, тарбия ижтимоий ҳаётнинг доимий ваумумий категориясидир. Тарбиянинг ижтимоий қамрови унинг лугавий маъносидан анча кенгдир. Шуни ҳисобга олиб,ижтимоий тарбияни инсоннинг қобилияти, билими, кддриятлар,у яшаётган жамиятга муносабатидан иборат имкониятларинимобайнида олимларнинг диққат марказида булиб келган. Шубилан бирга, “тарбия” тушунчасининг мазмуни амалийаҳамиятга эга. Чунки бу тушунча педагогик фаолиятнинг вазифава мақсадларига асосий ёндашувларни белгилайди.Бошқа томондан, тарбия ижтимоий ҳаётнинг доимий ваумумий категориясидир. Тарбиянинг ижтимоий қамрови унинглугавий маъносидан анча кенгдир. Шуни ҳисобга олиб,ижтимоий тарбияни инсоннинг қобилияти, билими, кддриятлар,у яшаётган жамиятга муносабатидан иборат имкониятлариниривожлантиришга ёрдам берувчи, махсус тарбия ташкилотларидаамалга ошириладиган жараён сифатида кўриб чиқиш лозим.Бошқа сузлар билан ифодалайдиган бўлсак, ижтимоийтарбиянинг мақсади инсонни ижобий ривожланишга қаратилганшароитлар яратиш жараёнига йўналтиришдир. Бу шароитлариндивидуал ва гуруҳий субъектларнинг учта ўзаро боғлиқ вашу пайтнинг ўзида мазмуни, шакли ва усули жиҳатиданнисбатан мустақил бўлган жараёнларни қамраб олади: болалар,ўсмирлар, ўспиринлар ижтимоий тажрибасини ташкил қилиш,уларнинг таълим олишларини таъминлаш ҳамда уларгаиндивидуал ёрдам кўрсатиш.Ижтимоий тажрибани ташкил қилиш гуруҳ(жамоа)ларнингмаиший ва ҳаётий фаолиятини ташкил қилиш, гуруздаги ўзўзини бошқариш фаолиятини рағбатлантириш ва норасмий микрогуруҳларга таъсир этиш орқали амалга оширилади.Ижтимоий тажриба кенг маънода турли кўникма вава қадриятлар алмашинувидир. Бундай муносабат ижтимоийжиқатдан табақалашган, алоҳида кўринишга эга. Чунки ўзаромуносабатнинг аниқ иштирокчилари муайян этник, ижтимоий ва ижтимоий психологик гуруҳлар вакили бўла туриб, ўзмуносабатларида у ёки бу даражада улар мансуб гурухдаргатегишли ижтимоий хулқни амалга оширишади. Умуман олганда, ўзаро муносабат тарбиячилар ватарбияланувчиларнинг биргаликдаги фаолияти, бу фаолиятнингмазмуни, характери, тарбиявий самарадорлиги, фаолият иштирокчилари ва улар ўзларини қай даражада шахс дебқисоблашларига боғлиқ. Ўзаро муносабат жараёнида амалга оширилаётган ижтимоийтарбия инсоннинг ижобий ижтимоий, маънавий билим вакўникмаларни ўзлаштиришда қулай шароитлар яратади