6 – Leksiya. Karbonizaciya processinin’ teoriyaliq tiykarlari ha’m texnologiуаliq esaрlari

Filtr suyıqlıǵın jıynaw ıdısı. Vakuum filtrde shókpesinen ajıratılǵanınan hám onı juwǵannan keyin, filtr suyıqlıǵı dep atalıwshı matochnıy suyıqlıq, jıynaw ıdısına kelip túsedi, ol karbonizaciya hám distilyaciya bólimleriniń arasında buferlik ıdıs xızmetin atqaradı. Ol karbonizaciya bóliminen kelip túsiwshi hám óz-ara baylanısqan distillyaciya bóliminde qayta islewshi suyıqlıq kólemlerindegi múmkin bolǵan azǵana ózgerislerdi teńlestirip turadı. Sistema normal túrde jumıs islese bul kólemler birdey bolıwı tiyis.
Ádette jıynaw ıdısı filtr suyıqlıǵınıń úsh saatqa jetiwshi muǵdarına esaplanǵan. Onıń ishindegi suyıqlıq qáddi qatań qadaǵalawǵa alınadı. Suyıqlıq qáddindegi ózgeris karbonizaciya hám distillyaciya bólimleriniń muwapıqlastırılǵan jumısınıń buzılǵanınan dárek beredi.


4. Karbonizaciya bólimi jumısınıń texnologiyalıq rejimi
Karbonizaciya bóliminiń texnologiyalıq rejimine qoyılatuǵın talaplar, sherebede ionlarınıń paydalanıw dárejesiniń ( ) joqarılıǵın, shókpege túsken kristallarınıń sapasınıń jaqsılıǵın, uglerod qos oksidi ( ) hám ammiaktiń ) paydalanıw dárejesiniń joqarılıǵın, karbonizaciyalıq kolonnalardıń joqarı ónimdarlıǵın támiyinlewi tiyis. Bul talaplardı orınlaw ushın texnologiyalıq rejim normaları ornatılǵan, olardıń ishinde tiykarǵıları tómende keltiriledi.
PGKL-1 úskenesinen kelip túsiwshi suyıqlıqtıń, baylanısqan boyınsha koncentraciyası 65-70 n.ú. hám temperaturası 40-44 ⁰C bolıwı tiyis. Kolonnadan shıǵıwshı suyıqlıqtıń ionları koncentraciyası – 69 n.ú. ten kem emes, tuwrı titri – 23-27 n.ú., baylanısqan – 69 n.ú. ten kem emes, temperaturası – 30 ⁰C tan joqarı emes. Karbonizaciyalıq shóktiriwshi kolonnanıń ortanǵı bóliminde suyıqlıqtıń temperaturası 63 ⁰C tan kem bolmawı tiyis.
1-kiriwdegi gazdegi niń koncentraciyası 70-80 %, 2-kiriwdegi 31-35% porda islewshi, zavodlar ushın, al hák tasında islewshileri ushın 38-40 % bolıwı tiyis. Shóktiriwshi kolonnadan shıǵıwshı gazdegi niń koncentraciyası 10-12 kól. %, usı gazdiń temperaturası 48-52 ⁰C.
baylanıslı bolǵan faktorlardıń tiykarǵılarınan biri, ionlarınıń koncentraciyası menen anıqlanıwshı, niń joqarı koncentraciyası bolıp tabıladı.
Absorbciya bóliminde ammiakti jutıwı hám gazden suw puwların kondensaciyalawı sebebinen sherebeniń kólemi artadı hám ionlarınıń koncentraciyası kemeyedi. Karbonizaciya bóliminiń texnologiyalıq rejimine muwapıq, karbonizaciya bóliminiń KLPK úskenesine kelip túsiwshi ionlarınıń ammoniylestirilgen sherebedegi koncentraciyası 89 n.ú. ten tómen bolmawı tiyis.
Karbonizaciya processinde eritpeniń kólemi, demek ionlarınıń koncentraciyası da, eritpeden ammiaktiń úrleniwi, onıń túrinde baylanısıwı hám 37-reakciya boyınsha nıń payda bolıwına suwdıń sarplanıwı sebebinen, ózgeredi. 1 n.ú. ammiaktiń úrleniwi eritpeniń kólemin shama menen 0,13 % ke, 1 n.ú. kristallanǵan – 0,12 % ke kemeytedi. Eritpe kóleminiń kemeyiwi, eritpede tolıǵı menen qalıwshı ionları koncentraciyasınıń artıwına alıp keledi. Texnologiyalıq rejim normaları boyınsha kolonnadan shıǵıwshı suyıqlıqtaǵı ionlarınıń koncentraciyası 96 n.ú. ten kem bolmawı tiyis.
ionları koncentraciyasınıń bul kóbeyiwi tek paydalı process – ten shóktiriw emes, al zıyanlı ammiakti úrlew menende baylanıslı bolǵanlıqtan, KLPK úskenesine kelip túsiwshi, dáslepki ammoniylestirilgen sherebede, ammiaktiń muǵdarı 100-106 n.ú. bolǵanda, texnologiyalıq rejim normaları shóktiriwshi kolonnadan keyin ulıwma tiń muǵdarı 92-96 n.ú. te bolıwın názerde tutadı.
Ulıwma hám ionları koncentraciyasınıń ózgeriwi boyınsha ammiaktiń úrleniw dárejesin esaplaw múmkin. Eger ammoniylestirilgen sherebede ulıwma koncentraciyası 104 n.ú. hám xlor ionları koncentraciyası 90 n.ú. ke teń bolsa, al shóktiriwshi kolonnadan keyingi suyıqlıqta = 94 n.ú. hám Cl = 95 n.ú. bolsa, onda karbonizaciya processinde 104 – 94·90/95=15 n.ú. yamasa 15·100/104 = 14,4 kól. % ammiak úrlenedi. Ádette ammiaktiń úrleniw dárejesi 12- 15 kól. % ti quraydı.
Joqarıdaǵı reakciyaǵa (46) muwapıq shóktiriwshi kolonnadan shıqqan suyıqlıqtıń temperaturası tómenlewi menen shókpege túsken niń muǵdarı artadı. Sonlıqtan, bul temperatura múmkinshiligi bolǵanshelli tómen bolıwı zárúr, buǵan tiń kristallarınıń sapası qanshelli imkaniyat berse soǵanshelli. Texnologiyalıq rejim normaları, ol temperatura 30 ⁰C tan joqarı bolmawın talap etedi. Shıǵıp atırǵan suspenziyanıń temperaturasıda filtrlerde ammiaktiń ısırap bolıwın kemeytiw ushın áhmiyetke iye, óytkeni bul jaǵdayda ammiaktiń eritpe ústindegi basımı páseyedi.
Natriydiń paydalanıw dárejesi, shókpege túsken na ekvivalent bolǵan, baylanısqan ammiaktiń koncentraciyası menen anıqlanadı, hám ulıwma hám tuwrı titr arasındaǵı ayırmashılıq penen esaplanadı. Baylanısqan tiń koncentraciyası suspenziyanıń kolonnadan shıǵa berisinde 69 n.ú. ten kem bolmawı tiyis. Bunda suyıqlıqtıń tuwrı titri 23-27 n.ú. ti quraydı. Tuwrı titr ádette, suyıqlıqtıń karbonizaciyalanǵanlıǵınıń tolıqlıǵın yamasa dárejesin kórsetiwshi shama bolıp esaplanadı.
Karbonizaciya dárejesi kóterilgende shókpege túsken nıń muǵdarı artadı (46-teńlemeni qarań). Bikarbonat shókpege túsip ajıralıwı sebebinen karbonizaciya dárejesiniń kóteriliwi aqırǵı eritpede baylanısqan koncentraciyasınıń páseyiwi menen birgelikte baradı. Shóktiriwshi kolonnalarda karbonizaciyanıń teńsalmaqlı dárejesi ádette múmkinshiligi bar shegine shekem jetpeydi, óytkeni bul ushın uzaq waqıt talap etiledi. Texnologiyalıq rejim norması kolonnalardan keyin suyıqlıqta baylanısqan uglerod qos oksidiniń muǵdarı 34-38 n.ú. shegarasında bolıwın talap etedi.
Kolonnadaǵı karbonizaciyanıń aqırǵı dárejesi, kelip túsiwshi gazdegi niń ortasha koncentraciyasına baylanıslı, ol joqarıda aytıp ótkenimizdey, niń paydalanıw dárejesine baylanıslı, yaǵnıy shıǵıp ketiwshi gazdegi niń muǵdarına baylanıslı. Texnologiyalıq rejim norması, kolonna gazlerin birinshi juwıw úskenesinen keyingi gazde niń muǵdarı 4-7 kól. % bolıwın kózde tutadı. Sonıń menen birge shóktiriw kolonnasınan keyingi gazde niń koncentraciyası 10-12 kól. % dárejesinde uslanadı.
Kolonnadaǵı niń ortasha koncentraciyasın kóteriw ushın KLPK úskenesinde jutılıwshı niń muǵdarı áhmiyetke iye. Aldın-ala karbonizaciyalaw processinde hák tasın kúydiriw pechleriniń gazinen qanshelli kóp uglerod qos oksidi jutılsa, shóktiriwshi kolonnada bul «hálsiz» gazden sonshelli az talap etiledi. Biraq KLPK úskenesinen keyingi suyıqlıqta baylanısqan niń koncentraciyası norma boyınsha 60 n.ú. dógereginde shegaralanǵan, óytkeni onıń artıwı menen kolonnalarda juwıw uzaqlıǵı (waqtı) artıp ketedi.
Karbonizaciya processiniń texnologiyalıq rejimi ta kristalları jaqsı sapada bolıwın támiyinlewi tiyis, ol tiykarınan shóktiriwshi kolonnanıń temperaturalıq rejimi menen anıqlanadı. Sonlıqtan texnologiyalıq rejim normaları boyınsha kolonnaǵa kelip túsiwshi eritpeniń temperaturası 40-44 ⁰C, kristallıq bólekshelerdiń payda bolıw zonasındaǵı temperatura 63 ⁰C tan tómen emes, kolonnadan shıǵıwshı suspenziyanıń temperaturası 30 ⁰C tan joqarı emes, suwıtıwshı suwdıń kolonna suwıtqıshlarınan shıǵa beristegi temperaturası 35-45 ⁰C bolıwı tiyis.
Soda óndirisinde ammiaktiń bir bólegi karbonizaciya hám absorbciya bólimleri arasında paydasız cirkulyaciyalanıp júredi. Karbonizaciya processinde eritpeden hám filtrlew waqtıńda shókpege túsken bikarbonattan úrlenetuǵın ammiak absorbciya bólimindegi sáykes juwıw úskenelerinde jutıladı hám ammoniylestirilgen sherebe menen qaytadan karbonizaciya bólimine qaytarıladı.
Ammiakti úrlew processi onıń eritpe ústindegi basımı menen baylanıslı bolıp, ol eritpe temperaturasına, onıń karbonizaciyalanıw dárejesine hám onıń quramındaǵı ammiaktiń koncentraciyasına baǵınıńqılı boladı. Karbonizaciya bóliminde ammiaktiń úrleniwi menen gúresiw tiykarınan eritpe temperaturasınıń tómenletiw baǵıtıńda ketedi. Texnologiyalıq rejim norması, KLPK úskenesine kelip túsiwshi ammoniylestirilgen sherebeniń temperaturası, ortasha 32 ⁰C tan artıq bolmawın, al kolonnaǵa kelip túsiwshi eritpeniń temperaturası – 44 ⁰C bolıwın talap etedi. Keyingi temperaturanıń biraz joqarı bolıwınıń sebebi, niń kristallanıwı baslanǵan waqıtta kolonnadaǵı temperatura 63 ⁰C tan tómen bolmawı tiyisligin kózde tutadı.
Karbonizaciyalawshı gaz, niń kristallanıwı baslanatuǵın ıssı zonadan óte otırıp qızadı hám kolonnadan shıǵaman degenshe, kelip túsiwshi eritpeniń temperaturasına shekem suwıp úlgere almaydı. Texnologiyalıq rejim normaları boyınsha shıǵıwshı gazdiń temperaturası 48-52 ⁰C bolıwı kózde tutılǵan. Ol kolonna biyikligi boylap ıssı zonanıń jaylasıwınıń kórsetkiishi bolıp xızmet etedi, ol jerde kristallarınıń «payda bolıp baslawı» ámelge asadı. Bul temperaturanıń páseyiwi ıssı zonanıń normal qáddinen túsip ketkenin bildiredi. Bul ádette kolonnadan suyıqlıqtıń alınıwın kemeytiwge, hám kerisinshe shıǵıp ketiwshi gazdiń temperaturası kóterilgende suyıqlıqtıń alınıwın kóbeytiwge májbúrleydi.
Shóktiriwshi kolonnanıń ónimdarlıǵı, joqarıda aytıp ótkenimizdey, kristallardıń sapası menen, yamasa nıń kristallıq bóleksheleriniń ósiw tezligi menen belgilenedi. Kristall bóleksheleriniń ósiw tezligi suspenziyanıń kolonnada bolıwı zárúr bolǵan waqıttı anıqlaydı, yaǵnıy kolonnanıń suspenziya menen bánt bolǵan, jumıs sıyımlılıǵı, onıń ónimdarlıǵın anıqlaydı. Aldın-ala karbonizaciyalawda kolonnada kristallanıw ertelew, joqarǵı zonalarda baslanadı hám bul jaǵdayda suspenziya menen bánt bolǵan jumıs sıyımlılıǵı úlkeyedi, sonıń menen birge kristallarınıń sapasın saqlaǵan halda kolonnanıń ónimdarlıǵıda artadı. Waqıt birligi ishinde shókpege túsken niń muǵdarı artıwına alıp keliwshi, barlıq ilajlardı, tek sol dárejede ǵana qollanılıw múmkin, yaǵnıy bunda kristallar sapasınıń normadan tómen páseyiwi bayqalmawı tiyis.
Máselen, kolonnanıń temperaturalıq rejiminiń ulıwma kóteriliwi menen baylanıslı bolǵan, kolonnadan shıǵıp ketip atırǵan suspenziya temperaturasınıń kóteriliwi, kristallardıń ósiwin jedellestiredi, yaǵnıy kolonnadan suspenziya shıǵarılıwın jedellestiriwge imkaniyat beredi. Biraq ol - páseytedi, yaǵnıy reaktordıń kólem birliginen shókpege túsiwshi bikarbonattıń muǵdarın kemeytedi. Demek, ónimdarlıq kóz-qarasınan qaraǵanda shıǵıp ketiwshi suspenziyanıń temperaturası, tı kristallarınıń sapası jol qoyıwshı, optimumǵa iye bolıwı hám uslap turılıwı tiyis.
Demek, suspenziyanıń aqırǵı karbonizaciyalanıw dárejesi, karbonizaciya processinde niń paydalanıw dárejesi, kolonnadan shıǵıwshı gazdegi niń koncentraciyası, karbonizaciyaǵa kelip túsiwshi gazdegi niń koncentraciyası, kolonnanıń temperaturalıq rejimi tolıǵı menen h.t.b optimal boladı. Hár bir anıq jaǵday ushın bul optimal sharayatlar jergilikli sharayatlarǵa baylanıslı boladı, máselen, sherebeniń sapasınan hák tasın kúydiriw pechleriniń gazindegi niń koncentraciyasınan, suwıtıwshı suwdıń sapasınan, úskenelerdiń dúzilisinen h.t.b. Sonlıqtan, barlıq zavodlar ushın, texnologiyalıq rejimniń birdey normasın qoyıw múmkin emes. Tájiriybeler toplaw jolı menen hár bir zavod ushın óz – aldına normalar qoyılıwı hám reglamentlestiriliwi tiyis. Joqarıda kórsetilgen texnologiyalıq rejim normaları úlgi normalar sıpatıńda qaralıwı tiyis.
Shóktiriwshi kolonnada karbonizaciya rejimin tártiplestiriwdiń tiykarı, kolonnaǵa beriletuǵın uglerod qos oksidi hám kelip túsiwshi ammoniylestirilgen, sherebe muǵdarları arasındaǵı sáykeslik bolıp tabıladı. Kolonnadaǵı suyıqlıqtıń qáddi turaqlı uslanǵanda kelip túsiwshi sherebeniń muǵdarı kolonnadan alıp ketiliwshi suspenziyanıń muǵdarına sáykes keledi. Suspenziyanıń alıp ketiliwi, belgili ólshemdegi kolonnanıń jumıs tájiriybesi menen ornatılǵan imkanı bolǵan maksimal ónimdarlıǵına sáykes keliwi tiyis.
Suspenziyanıń alıp ketiliwi normadan zıyat kóteriliwi, bul demek, kolonnaǵa kelip túsiwshi sherebe muǵdarınıń kemeyiwi, shıǵıp ketiwshi gazdegi koncentraciyasınıń tómenlewine alıp keledi. Kolonnanıń joqarǵı bóliminde karbonizaciya processi páseyedi, hám kristallarınıń payda bolıw zonası tómenlep ketedi. Payda bolǵan kristall bóleksheleriniń ósiwi ushın waqıt kemeyedi, mine sonlıqtan kristallardıń sapası tómenleydi. Eger kolonnadan suspenziyanıń alıp ketiliwi kemeytilse, (beriliwshi uglerod qos oksidiniń sol muǵdarlarında), shıǵıp ketiwshi gazdegi koncentraciyası artadı, yaǵnıy niń paydalanıw dárejesi ( páseyedi hám usıǵan baylanıslı kolonnaǵa kelip túsiwshi gazdegi niń ortasha koncentraciyası tómenleydi. Bul óz gezeginde karbonizaciyalanıw dárejesiniń hám shamasınıń páseyiwine alıp keledi.
Kolonnanıń júkleniwi ádette beriliwshi uglerod qos oksidi muǵdarın ózgertiw jolı menen tártiplestiriledi. Uglerod qos oksidi hám ammoniylestirilgen sherebe aǵımlarınıń qatnası kolonnadan shıǵarıp alınıwshı suspenziyanıń muǵdarın ózgertiw jolı menen tártiplestiriledi. Tártiplestiriw ushın kórsetkishler bir neshe bolıwı múmkin. Solardan birewi kolonnadan shıǵıwshı suyıqlıqtıń tuwrı titri bolıp esaplanadı, óytkeni ol janapay túrde suyıqlıqtıń karbonizaciyalanǵanlıq dárejesin, shókpege túsken na ekvivalent bolǵan baylanısqan muǵdarın kórsetedi, ol ulıwma hám tuwrı titr arasındaǵı ayırmashılıq boyınsha esaplanadı.
Suspenziyanı shıǵarıp alıwdı tártiplestiriw ushın basqada kórsetkishlerdi qollanıw múmkin, máselen kolonnadan shıǵıwshı gazdegi niń koncentraciya-sı, yamasa usı gazdiń temperaturası. Gaz hám suyıqlıq aǵımları sáykes bolǵanda berilgen sharayat ushın shıǵıp atırǵan gazdegi nıń koncentraciyası belgili bir mániske iye bolıwı tiyis. Kelip túsiwshi suyıqlıqtıń muǵdarı arttırılǵanda (gazdiń muǵdarı sol túrinde qalıp) shıǵıp ketiwshi gazdegi niń koncentraciyası kemeyedi. Solay etip, kolonnadan shıǵıp ketiwshi suyıqlıqtıń tuwrı titri kemeytilgende, kolonnadan shıǵıwshı gazdiń temperaturası joqarılaǵanda hám bunnan tısqarı shıǵıp ketiwshi gazdegi niń koncentraciyası artqanda kolonnadan suspenziyanı shıǵarıp alıwdı arttırıw kerek hám kerisinshe kolonnadan suspenziyanı shıǵarıp alıwdı tártiplestiriw ushın bul kórsetkishlerdiń barlıǵın qollanıw, basqa kórsetkishler – kolonnadan shıǵıwshı suspenziyanıń temperaturası, kolonnadaǵı suyıqlıqtıń qáddi, normada uslanǵan jaǵdayda ǵana múmkin boladı. Kolonnadan shıǵıp ketiwshi suspenziyanıń temperaturası normadan joqarı kóterildi dep boljayıq. Bul kolonnanıń tómengi tárepinde niń jutılıwın páseytedi hám kolonnanıń joqarǵı bóliminde onıń kúshli jutılıwına jáne sáykes túrde shıǵıp ketiwshi gazlerdiń temperaturasınıń kóteriliwine alıp keledi. Bul temperatura boyınsha suyıqlıq aǵımın tártiplestiriw suspenziyanıń alıp ketiliwin kúsheytiwge májbúrleydi, negizi bul jaǵdayda kerisinshe háreket etiliwi kerek, óytkeni bul jaǵdayda bayqalatuǵın, shıǵıp ketiwshi suyıqlıqtıń jeterli dárejede karbonizaciyalanbaǵanlıǵı, suspenziyanı shıǵarıp alıwdı páseytiwdi talap etedi.
Kolonnadan kelip túsiwshi suyıqlıqtıń hám kolonnadan shıǵıp atırǵan suspenziyanıń temperaturası, sáykes suwıtqıshlarǵa suwıtıwshı suw beriliwin ózgertiw jolı menen tártiplestiriledi. Solay etip, karbonizaciya bóliminde ornatılǵan júklemede tártiplestiriwdiń eki usılı qollanıladı – kolonnadan suspenziyanı shıǵarıp alıw hám suwıtqıshlarda jıllılıqtıń shıǵarıp alınıwı.
Apparatshı processti tártiplestiriw ushın zárúr bolǵan, joqarıda aytıp ótilgen kórsetkishlerden tısqarı, óndiristi tolıǵı menen qadaǵalaw ushın zárúr bolǵan, tómendegi kórsetkishlerdi de anıqlaydı:

KLPK
Shıǵıp atırǵandaǵı suyıqlıq	Tıǵızlıǵı (salıs.) ionlarınıń muǵdarı Tuwrı titri Ulıwma tiń muǵdarı Baylanısqan niń muǵdarı Temperatura	1,18-1,19 89 n.ú. ten kem emes 98-100 n.ú. 98-101 n.ú. 55-50 n.ú. 42-44 ^0C
Kirip atırǵan gaz	niń muǵdarı Basım (artıq.) Temperatura	31-35 hám 38-40 kól.% 264,6 Pa dan zıyat emes (2,7 kg/sm^2) 35 – 40 ^0C
Shıǵıp atırǵandaǵı gaz	Basım (artıq.) Temperatura niń muǵdarı	18,7 kPa (140 mm.sın.baǵ.) 40-42 ^0C 10-12 kól. %
PGKL
Shıǵıp atırǵandaǵı suyıqlıq	Tıǵızlıǵı (salıs.) ionlarınıń muǵdarı Tuwrı titri Ulıwma tiń muǵdarı Baylanısqan niń muǵdarı Temperatura	1,190-1,193 89 n.ú. ten kem emes 98-101 n.ú. 97-100 n.ú. 65-70 n.ú. 42-44 ^0C
Kirip atırǵan gaz	Basım (artıq.) Temperatura niń muǵdarı	21,3 kPa (160 mm.sın.baǵ.) 35 ^0C 10-12 kól. %
Shıǵıp atırǵandaǵı gaz	Temperatura niń muǵdarı	36-40 ^0C 4-6 kól. %
KL
Shıǵıp atırǵandaǵı suyıqlıq	Tıǵızlıǵı (salıs.) ionlarınıń muǵdarı Tuwrı titri Ulıwma tiń muǵdarı Baylanısqan niń muǵdarı Temperatura	1,12-1,13 95 n.ú. ten kem emes 23-27 n.ú. 92-96 n.ú. 34-38 n.ú. 30 ^0C tan joqarı emes
1 – kiristegi gaz	niń muǵdarı Basım (artıq.) Temperatura	70-80 kól.% 264,6 Pa dan zıyat emes (2,7 kg/sm^2) 35-40 ^0C
2 – kiristegi gaz	niń muǵdarı Basım (artıq.) Temperatura	31-35 yamasa 38-40 kól.% 147 Pa dan zıyat emes (1,5 atm.) 30-40 ^0C
Shıǵıp atırǵandaǵı gaz	niń muǵdarı Basım (artıq.) Temperatura	10-12 kól. % 21,9 kPa shamasında (160 mm.sın.baǵ.) 48-52 ^0C
NaHCO3 kristallarınıń “payda bolıp baslaw„ zonası	Temperatura Ulıwma tiń muǵdarı	63-65 ^0C joq
Suwıtqıshlardan shıǵıp atırǵandaǵı suw	Temperatura	35-40 ^0C

Karbonizaciya bóliminde jiyi-jiyi ushırasatuǵın nasazlıqlar qatarına, ornatılǵan texnologiyalıq rejim normalarınıń buzılıwı menen tikkeley baylanıslı bolmaǵan, tómendegi jaǵdaylar kiriwi múmkin.

1. Kolonnaǵa suyıqlıqtıń beriliwi yamasa onnan alıp ketiliwiniń jeterli dárejede jaqsı tártiplestirilmewi menen baylanıslı bolǵan, kolonnalarda suyıqlıq kelip túsiwiniń artıp ketiwi yamasa suyıqlıq alıp ketiliwiniń kemeyiwi, ásbaplardıń jumısı jolǵa qoyılaman degenshe nasazlıǵı bar kolonnanıń jumısın qoldan tártiplestiriwge tuwra keledi.
Kolonnaǵa kelip túsiwshi suyıqlıq quramında ózgeristiń payda bolıwı, ammiaktiń hám xlor ionlarınıń muǵdarınıń kemeyiwi, absorbciya bóliminiń normal islemewine baylanıslı. Bul jaǵdayda texnologiyalıq rejim normaların saqlaw ushın zárúrli ilajlar qabıl etiliwi tiyis.
2. Karbonizaciya bóliminiń bir qáliptegi jumısı, kolonnaǵa kelip túsiwshi uglerod qos oksidiniń koncentraciyası páseyiwi saldarınan tez-tezden buzılıp turadı. Bul kolonnanıń joqarǵı bóliminde optimal temperaturanıń tómenlewine alıp keledi, absorbciyanıń háreketke keltiriwshi kúshi kemeyedi, niń jutılıw processi ásten júrip baslaydı. Bunıń sebebi hák tasın kúydiriw pechleri bóliminde yamasa jekke – siyrek jaǵdaylarda mashina bóliminde hawa sorılıwı bolıp esaplanadı.
Bul bólimlerde ilajı tabılǵanǵa shekem kolonnadan suspenziyanıń shıǵarıp alınıwı waqtıńsha kemeytiliwi zárúr, bunda kolonnanıń tómengi bóliminde suyıqlıq quramı boyınsha texnologiyalıq rejim normalarına sáykes keliwin esapqa alıw kerek.
3. Elektr energiyasınıń óship qalıwı, suwıtıwshı suwdıń hám gazdiń beriliwiniń toqtawı avariyalıq toqtawlardıń sebebi bolıwı múmkin.
Birinshi jaǵdayda, kolonnalardan ammoniylestirilgen sherebeniń beriliwi toqtaytuǵın bolǵanlıqtan, kolonnadan suyıqlıqtıń alıp ketiliwi birden kemeyip ketedi yamasa ulıwma toqtaydı, al qıstıń kúnleri uzaq múddetke toqtaytuǵın jaǵdayda, suwıtıwshı bochkalardıń suwı tógiledi. Kompressorlardaǵı gazler atmosferaǵa shıǵarıp jiberiledi hám gazdi kolonnalarǵa alıp barıwshi gazoprovodlardaǵı zadvijkalar, kranlar jabıladı. Suwıtıwshı suw beriwshi liniyada avariya bolǵanda kolonnalardıń jumısı toqtatılıwı tiyis. Gaz beriliwi qısqa waqıtqa toqtatılatuǵın jaǵdaylarda mashina zalı – kolonnalar liniyasındaǵı támbiler, zadvijkalar jabıladı hám kolonnalarǵa suyıqlıq beriliwi jáne olardan suyıqlıqtıń alıp ketiliwi kemeytiledi, kolonnalardıń toqtatılıwı tómendegi izbe-izlikte ámelge asırıladı: avtomatika óshiriledi; suwıtıwshı suw beriliwi toqtatıladı hám suspenziya abaylap alıp baslanadı, bul suspenziyanıń quramı hám temperaturası ornatılǵan texnologiyalıq rejim normalarındaǵı sheginen shıǵıp ketiwi baslanǵanǵa shekem dawam etedi; kolonnalardıń suyıqlıq penen támiyinleniwi, dáslep ekinshi kirgiziw ornı arqalı, al keyin birinshi kirgiziw ornı arqalı toqtatıladı; barlıq bentiller, sonıń ishinde kolonna gazlerin birinshi juwıw úskenesindegi gaz ótkeriw bentili de jabıladı.
4. Karbonizaciyalıq kolonnalar iske túsirilgende, jumıs kolonnalarınan gazdi alıp ketiwshi gazoprovodlardaǵı hám aldın-ala karbonizaciyalaw kolonnalarındaǵı támbiler (zadvijki) ashıladı, kolonnadaǵı birinshi hám ekinshi gaz kirgiziw orınlarınıń truboprovodlarındaǵı kranlar ashıladı; kompressorlardı atmosfera menen tutastırıwshı gaz liniyalarındaǵı zadvijkalar ashıladı hám kolonnanıń suyıqlıq tosıwshı truboprovodlardaǵı kranlardıń jabılıwı tekseriledi, qadaǵalaw-ólshew ásbapları iske qosıladı hám ulıwma kollektordan jumıs kolonnalarına jáne aldın-ala karbonizaciyalaw kolonnasına gaz alıp barıwshı truboprovodlardaǵı támbiler tolıq ashıladı. Barlıq bekkemlewshi armaturalardıń jaylasıwınıń durıslıǵı tekserilgennen keyin kompressor iske qosıladı hám atmosferaǵa jiberip qoyılǵan gaz ulıwma kollektorǵa beriledi.
Kolonnadaǵı suyıqlıq qáddin baqlay otırıp, suyıqlıq truboprovodlarındaǵı kranlar ashıladı hám aldın-ala karbonizaciyalanǵan suyıqlıq nasoslar yamasa gazlift járdeminde jumıs kolonnalarına berip baslanadı. Issı zonadaǵı temperaturası 50 ⁰C qa jetkende suwıtıw bochkalarına suwıtıwshı suw berilip baslaydı hám suspenziyanıń kolonnadan shıǵa berisindegi kranları ashıladı. Ásbablardıń kórsetiwi boyınsha kolonnanıń jumıs rejimi texnologiyalıq rejim talap etetuǵın normalarǵa shekem alıp kelinedi.
Jumıs kolonnaları juwıw ushın qatań túrde grafik boyınsha tómendegi izbe-izlikte óshiriledi (toqtatıladı): juwıw ushın toqtatılǵan hám juwıp bolınǵannan keyin iske qosılıp atırǵan kolonnalardıń, suwıtıw bochkalarına suw beriliwi toqtatıladı, kolonnadan suspenziyanıń alıp ketiliwi arttırıladı, aldın-ala karbonizaciyalanǵan suyıqlıq beriliwi toqtatıladı hám ol ammoniylestirilgen sherebe menen almastırıladı. Hák taslı kúydiriw pechleriniń gazi iske qosılıp atırǵan kolonnada ajıratıladı, hám juwılıwshı kolonnaǵa (tómenge kiriw ornı arqalı) tutastırıladı. Iske qosılıp atırǵan kolonnanıń 1-kiriw ornına gaz alıp keliwshi truboprovodtaǵı támbi ashıladı, hám juwıw kolonnasına barıp turǵan támbi jabıladı. Juwıwǵa toqtatılǵan kolonnadan suyıqlıqtıń shıǵıwı, kolonna gazlerin birinshi juwıw úskenesin iske qosadı.