Microsoft Word shaytanat4 ziyouz com doc
Download 5.08 Kb. Pdf ko'rish
|
Shaytanat 4- kitob (2)
- Bu sahifa navigatsiya:
- XI b o b 1
|
www.ziyouz.com kutubxonasi
137 — Sahifalar o‘zlarining o‘rnidadir, ammo nashrda cho‘x gaplar yo‘qtur. Biz Yusufbek hojimning so‘zlarini yuraklarimiz ko‘zlari ila o‘qib, xayolimizga muhrlab olgandirmiz, — Cho‘lponoy shunday deb, kitobni varaqlab, bir yerda to‘xtadi: — Mana bunda yo‘qtur u gaplar, — Cho‘lponoy bir oz o‘ylanib turdi-da, kitobga kiritilmay, tushirib qoldirilgan satrlarni yoddan o‘qidi: — «Burodarlar! O‘rus o‘z ichimizdan chiqadirg‘an fitna-fasodni kutib, darbozamiz tegida qo‘r to‘kib yotibdir. Shunday mahshar kabi bir kunda biz chin yovg‘a beradirgan kuchimizni o‘z qo‘limiz bilan o‘ldirsak, sen falon, deb qirilishsak, holimiz nima bo‘ladir? Bu to‘g‘rida ham fikr qilg‘uvchimiz bormi? Kunimizning kofir qo‘lig‘a qolishi to‘g‘risida ham o‘ylaymizmi yoki bunga qarshi hozirlik ko‘rib qo‘yg‘anmizmi?! Hoji o‘zini tutolmay, ko‘z yoshisini oq soqoliga quyib davom etti: — Mana burodarlar! Siz o‘z qipchog‘ingiz uchun qabr qazig‘an fursatda, sizga ikkinchilar tobut chopadilar. Biz qipchoqqa qilich ko‘targanda, o‘rus bizga to‘p o‘qlaydur. Siz dunyoda o‘zingizning yagona dushmaningiz qilib qipchoqni ko‘rsangiz, men boshqa yovni har zamon o‘z yaqinimg‘a yetkan ko‘raman! — dedi va ro‘ymoli bilan ko‘z yoshisini artib, o‘rnidan turdi...» Shu yerga kelganida Cho‘lponoyning ovozi titradi. Devorga osig‘liq eroniy gilamda xuddi Yusufbek hojining siymosi tasvirlangandek tikilib qoldi. So‘ng dedi: — Dadam aytib edilarkim, millatning xorligi ayni o‘sha harakatdan boshlanmish ekan. Millatning ittifoqda sobit emasligi o‘z boshiga qayg‘u solmish ekan... Kitobda esa bunlar yo‘qtur... Cho‘lponoy boshqa gapirmadi. Kitobni Zaynabning qo‘liga tutqazib, o‘zi iziga qaytdi. Kitobdan tushirib qoldirilgan satrlar, sahifalar taqdiri uning uchun sir bo‘lib qolaverdi. XI b o b 1 «Ishtonsizning hadigi cho‘pdan», deganlaridek, Asadbekning har bir qarashi Kesakpolvonning nigohiga zirapchadek sanchilardi. Asadbek bilan Xongireyning nima haqda, qanday tarzda gaplashganlari unga noma’lum. U faqat suhbat natijasini biladi: Asadbek chekingan, bo‘yniga mag‘lublik kishanini solib qaytgan. Bu kishanning bir uchi Xongireyning qo‘lidami yoki Kesakpolvonga tutqaziladimi — buni bilmaydi. «Oshna, bo‘lar ish bo‘libdi, endi chetga chiqa qol, oyoqlarim ostida o‘ralashmay tur», deydimi yo Asadbekning o‘zi «Haydar oshnam, endi sening oshig‘ing olchi turibdi, bu yog‘iga katta- katta bosaver», deb bo‘ynini egadimi — buni ham bilmaydi. Har holda Asadbek bo‘yniga arqon bog‘lansa ko‘zlarini javdiratib turuvchi axta qo‘chqor emas, bunday demasligiga Kesakpolvonning aqli yetib turardi. Gapni o‘zi boshlasa balolarga qolishiga ham fahmi yetardi. Asadbek qabristonga borib kelganidan so‘ng u ketishga bahona izladi. Ashulachi kelib, xirgoyisini boshlagach, sobiq xo‘jayini, bo‘lajak tobeidan ruxsat so‘rab, ko‘chaga chiqdi. Asadbek bu safar odatiga xilof ravishda uni darvozaga qadar kuzatib chiqib «Rahmat, oshnam» deb, uni hayrat to‘riga chirmab qo‘ydi. Shu paytga qadar Kesakpolvonni bu xonadonda birov kutib olmagan, birov kuzatmagan. U o‘z uyiga qanday kirib-chiqsa, bu yerda ham o‘zini shunday erkin tutardi. Asadbek kuzatib chiqib «oshnachiligimiz shu onda, shu ostonada nihoyasiga yetdi, endi sen begonasan», demoqchi bo‘ldimi? Asadbekda bunday fikr yo‘q, beixtiyor tarzda kuzatgan bo‘lsa-da, Kesakpolvon uning harakatini begonalik sari qo‘yilgan dastlabki qadam deb bildi. Ko‘ngil xiralashganicha |
