Muallif Ustoz Javohir Halilov t me/ustoz javohir halilov [phone]

Huquq normasi talablariga rioya qilish; 
Majburiyatlarni bajarish; 
Subyektiv huquqdan foydalanish; 
Huquqni qoʻllash, yaʼni vakolatli davlat organlari va mansabdor shaxslar tomonidan 
huquq normasida mustahkamlangan qoidalarni huquq normasida belgilangan tartibda 
hayotga joriy etiladi. 
Huquqni qoʻllash 4 xil shaklda amalga oshiriladi.Bular quyidagilar: 
 
Ayrim huquq normalarni amalga oshirish uchun vakolati davlat organining qarorini 
chiqarish orqali huquq qo’llanishi mumkin, masalan, fuqaroga pensiya tayinlash uchun 
ijtimoiy taʼminot organining qarori chiqariladi;
 
Ayrim davlat organlari va mansabdor shaxslar oʻrtasidagi bo’ysunuv xarakteriga ega 
boʻlgan munosabatlarni tartibga solish jarayonida huquq qo’llanishi mumkin; 
 
Huquq normasida belgilangan qoidalar bo’yicha nizo chiqqan hollarda nizoni hal 
qilish uchun vakolatli davlat organining qarori chiqariladi;
 
Sodir etilgan huquqbuzarlik uchun vakolatli davlat organi tomonidan jazo tayinlash 
yoki boshqacha huquqiy taʼsir choralarini qoʻllash mumkin. 
Huquqni qoʻllashning belgilari quyidagilar: 
 
Huquqni qoʻllash faqat huquqni qoʻllash vakolatiga ega boʻlgan organlar va 
mansabdor shaxslar tomonidan amalga oshiriladi; 
 
Huquqni qoʻllash davlat boshqaruv faoliyatining bir shakli hisoblanadi; 
 
Huquqni qoʻllash har doim qonunlarda aniq belgilab qoʻyilgan tartibdagina amalga 
oshiriladi; 
 
Huquqni qoʻllashda davlat organlari va mansabdor shaxslar qonunda belgilab 
qoʻyilgan prinsiplar asosida qoʻllashi kerak; 
Huquqni qoʻllash 6 bosqichda amalga oshadi.Bular quyidagilar: 
 
Ko’rilayotgan ishning huquq normasini qoʻllanilishi talab etiladigan faktik tomonlar 
tahlil etiladi; 
 
Ko’rilayotgan ishga tegishli boʻlgan huquq normalari tanlanadi; 
 
Tanlab olingan huquq normasining ma’nosi aniqlanadi va sharhlanadi; 
 
Ko’rilayotgan yoki tartibga solinadigan masalaga oid tanlab olinayotgan normalarni 
qoʻllash uchun akt chiqariladi; 
 
Chiqarilgan hujjatning bajarish, ijro etish choralari koʻriladi; 
 
Qabul qilingan qarorni amalga oshirish ustidan nazorat qilinadi; 
Huquqni tadbiq etish deganda, vakolatli davlat organi yoki mansabdor shaxsning 
huquq normalarida belgilangan shaklda va tartibda huquqni amalga oshirish maqsadida 
davlat nomidan harakat qilishi tushuniladi. 

---

Muallif - Ustoz Javohir Halilov t.me/ustoz_javohir_halilov [phone] 
HUQUQ O’qitish Markazi IIV Akademiyasi va Yuridik Universitetga tayyorlov t.me/huquq_markazi 65 
Huquqni qo’llash hujjati deganda, vakolatli davlat organi yoki mansabdor shaxs 
tomonidan huquq normasida belgilangan foydani amalga oshirish maqsadida chiqariladigan 
hujjat hisoblanadi. 
Huquqni qoʻllash hujjatining belgilari quyidagilar: 
 
Mansabdor shaxslar va vakolati davlat organlari tomonidan chiqariladi; 
 
Indivudial xususiyatga ega boʻladi; 
 
Davlatning majburlov kuchiga ega boʻladi; 
 
Huquqni qoʻllash bir marta amalga oshiriladi. 
Huquqni qoʻllash hujjatlari quyidagi talablari mavjud: 
 Ushbu hujjat normativ-huquqiy aktlar asosida qabul qilinishi kerak va ularga mos 
boʻlishi kerak; 
 Uni qabul qilgan davlat organi yoki vakolatli mansabdor shaxsning vakolati doirasida 
bo’lishi kerak; 
 Asoslantirilgan boʻlishi kerak; 
 Zaruriy rekvizitlar bo’lishi kerak (hujjatning nomi, qabul qilingan joyi, organ nomi, 
vaqt, muhri, imzosi va h.k.). 
Huquqni qoʻllash hujjatlari ijtimoiy munosabatlarga huquqiy taʼsir etish shakliga ko’ra: 
1-Ijro etuvchi hujjatlar, yaʼni huquq normasida mustahkamlangan qoidalarni alohida 
shaxslarga yoki muayyan vaziyatlarga nisbatan ijro etishga qaratiladi; 
2-Huquqni muhofaza etuvchi hujjatlar, ya’ni huquq normalari buzilishidan saqlash 
maqsadida chiqarilgan hujjat hisoblanadi.Bu hujjatlar huquqbuzarliklarning oldini olishga 
yoki huquqbuzarlikka nisbatan jazo tayinlash maqsadida chiqariladi. 
Huquqni qoʻllash jarayonida huquqdagi bo’shliqni bartaraf etish uchun maxsus huquqni 
qoʻllovchi usullardan foydalaniladi.