Pul, kredit va banklar

 
9.5. Tijorat krediti 
Tijorat krediti – kreditning boshqa turlariga nisbatan tarixan juda 
qadimda paydo bo’lgan. Uning vujudga kelishi bevosita tovarlarni ishlab 
chiqarish va ularning realizatsiyasi bilan chambarchas bog’liqdir. Tijorat 
kreditining ob’ekti bo’lib – savdo kapitali hisoblanadi. 
Tijorat krediti sotuvchi tomonidan sotib olingan tovarlarning to’lovini 
ma’lum muddatga kechiktirish orqali amalga oshiriladi. Xalqaro bank 
amaliyotida ushbu kreditni vekselli kredit sifatida ta’kidlaydi. Veksel tijorat 
kreditining “quroli” hisoblanib, asosan barcha tijorat kreditlari veksel 
48
Lavrushin O.I. Bankovskie delo. –M.: “F i S.”, 2005. –S. 486. 
49
Neshitoy A.S. Finansi i kredit. –M.: “Birja i banki”, 2006. –S. 571. 
50
Mo’minova E.A. “Tijorat banklarida ipoteka krediti risklarini samarali boshqarish masalalari” i.f.n. darajasini 
olish bo’yicha tayyorlangan dissertatsiya ishi. –T.: 2010. 

---

yordamida amalga oshiriladi. Bunda sotib oluvchi korxona sotuvchidan olgan 
tovarlar yoki ko’rsatgan xizmatlari uchun unga vekselni taqdim etadi. 
Veksellar odatda ma’lum muddatlarga (3 oy, 6 oy va 12 oy) sotib oluvchi 
tomonidan chiqarilgan bo’lib, sotuvchi vekselda ko’rsatilgan muddat etib 
kelganda uni bankka topshirish asosida asosiy summani va unga hisoblangan 
qo’shimcha foiz to’lovini olish huquqiga ega bo’ladi.
Ayrim iqtisodiy adabiyotlarda tijorat kreditini xo’jalik krediti sifatida 
ham yuritishadi. Buning sababi shundaki, tijorat kredit bilan bog’liq iqtisodiy 
jarayonlar xo’jalik yurituvchi sub’ektlar o’rtasida amalga oshirilib, ushbu 
kredit turi kreditor – korxona tomonidan tovar yoki pul ko’rinishida berilishi 
mumkin. Tijorat kreditida kreditning ob’ekti tovarlar hisoblanib, tovarlarga 
to’lovlarni kechiktirish yo’li bilan veksel asosida beriladi. Pul 
ko’rinishidagisida kreditning ob’ekti qiymat hisoblanadi, bu kredit 
korxonaning ixtiyoridagi vaqtinchalik foydalanilmaydigan pul mablag’lari 
hisobidan beriladi. Tijorat krediti tovar yoki pul ko’rinishida berilishidan 
qat’iy nazar, bank kreditiga nisbatan juda qisqa muddatlarga beriladi.