Referat mavzulari ro’yxati

Buyumlarni quritish. Buyumlar pishirishdan avval 5-6% namlikgacha quritilishi 
kerak, aks holda ular notekis kirishishi, darz ketishi va shakli o‘zgarishi mumkin. 
Buyumlarni tabiiy va sun’iy usulda quritish mumkin.
Buyumlarni tabiiy usulda 10-15 kun davomida bostirmalarda quritiladi va quritish 
jarayoni havoning nisbiy namligi va haroratiga bog‘liq bo‘ladi. Buyumlar sun’iy quritish 
usulida davriy va doimiy ravishda ishlaydigan maxsus quritish kameralarida amalga 
oshiriladi. Kameralar pishirish xumdonlari tutun gazlari, maxsus xumdonlarda hosil 
qilingan gazlar (harorat 120-150
0
S) bilan isitiladi. Buyumlar 1-3 sutka davomida 
quritiladi. Buyumlarni pishirish. Pishirish keramik buyumlar ishlab chiqarishning oxirgi 
va xal etuvchi jarayonidir. Bu jarayonni shartli ravishda uch bosqichga bo‘lish mumkin: 
buyumni qizdirish, kuydirish va sovitish. Buyum 100-120
0
S qizdirilganda undan fizik 
bog‘langan suv chiqib ketadi. Harorat 450-750
0
S ko‘tarilganda buyumdan kimyoviy 
bog‘langan suv chiqib ketadi va organik aralashmalar yonib ketadi, gilli mineral buzilib 
amorf xolatga o‘tadi.
Harorat 800-900
0
S yetganda oson eriydigan birikmalar eriydi va komponentlar 
zarrachalari yuzalari chegarasida qattiq fazalarda kimyoviy jarayonlar davom etadi. 
Buyum 1000-1200
0
S haroratgacha qizdirilganda zichlashadi va massa kirishadi. Bu 
kirishish gilning turiga qarab 2-8% tashkil etadi. Buyum asta-sekin sovitiladi. Sovitilgan 
keramik buyumlar toshsimon xolatga o‘tadi va mustahkam, suvga va sovuqqa chidamli 
bo‘ladi.
Keramik buyumlar halqasimon, tunnel, tirqishli, rolikli va boshqa xumdonlarda 
pishiriladi. Halqasimon xumdon ellips shaklidagi tutash pishirish kanali bo‘lib, shartli 
ravishda 16 dan 36 gacha bo‘linadi. Kameralarda yuklash, qizdirish, pishirish, sovitish va 
xumdondan chiqarish jarayonlari amalga oshiriladi. Halqasimon xumdonda olov markazi, 

---

maxsus moslama vositasida, boshqa zonalar kabi pishirish kanali bo‘ylab to‘xtamasdan 
siljiydi, pishirilayotgan buyumlar esa qo‘zg‘almas holatda bo‘ladi.
Halqasimon xumdonlarda asosan g‘isht va cherepitsa pishiriladi. Pishirish harorati 900-
1100
0
S bo‘lib, bu jarayon 3-4 sutka davom etadi. Xalqasimon xumdonlarda harorat kanal 
bo‘ylab bir tekis taqsimlanmaganligi uchun buyumlar turlicha sifatda pishadi. Bu usulda 
qo‘l mehnati ko‘p bo‘lib, jarayonni mexanizatsiyalantirish qiyin.
Tunnel xumdonlarda (uzunligi 100 m gacha) buyum vagonetkalarda harakatlanadi. Bu 
usulda buyumlar harakatlanib pishirish operatsiyalari qo‘zg‘almas bo‘ladi. Buyumlar 
yuklash, qizdirish, pishirish, sovitish va xumdondan chiqarib olish operatsiyalari natijasida 
pishirib olinadi. Pishirish jarayoni 18-38 soat davom etadi. Bu xumdonlar ishlashini 
mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish mumkin. Tunnel xumdonlarda mehnat 
unumdorligi yuqori bo‘lib, brak mahsulot kam bo‘ladi. Tunnel xumdonlarda sirlangan 
plitkalar, sanitariya-texnika buyumlari, kanalizatsiya quvurlari ikki marta pishiriladi. 
Birinchi marta pishirishda maxsus konsellarda joylashtirilgan plitkalar 1240-1250
0
S 
haroratda pishiriladi. Pishirilgan plitkalar navlarga ajratiladi, sirlanadi, kapsellarga 
joylashtiriladi va ikkinchi marta 1140
0
S haroratda pishiriladi. Kanalizatsiya quvurlari, 
qoplama g‘ishtlar va fasadbop plitkalar quritilgandan keyin sirlanadi va bir marta 
pishiriladi.
Keramik buyumlar pishirilish darajasi, shakli, o‘lchamlari, tashqi ko‘rinishi, turli 
nuqsonlariga nisbatan navlarga ajratiladi. Pishirilish darajasi bo‘yicha ularni normal 
pishgan, chala pishgan va o‘ta pishgan buyumlarga bo‘lish mumkin.
Keramik buyumlar omborxonalarda qurilish ob’ektlariga yuborilguncha saqlanadi. 
G‘isht va keramik toshlar metall tagliklarga terilgan holda ochiq maydonlarda, sanitariya-
texnika buyumlari komplektlangan holda maxsus yashiklarda berk omborlarda saqlanadi.

---