Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

Takroriy olmoshlar 
№ 
Ma‟no turi 
Olmoshlar 
1 
Koʻrsatish olmoshlari 
shu-shu, oʻsha-oʻsha, ana-ana 
2 
Oʻzlik olmoshi 
oʻz-oʻzi, oʻz-oʻziga 
3 
Soʻroq olmoshi 
kim-kim?, nima-nima?, necha-necha?, qancha-qancha? 
4 
Belgilash olmoshlari 
hamma-hamma, barcha-barcha 
 
Savol va topshiriqlar: 
 
 
1. Otning ma‘nosi va grammatik xususiyatlarini sharhlang. 
2. Atoqli va turdosh otlarning farqli jihatlari nimalardan iborat? 
3. Sifatlarning otlashuvi deganda qanday hodisa tushuniladi? 
4. Sifatning qanday daraja shakllari mavjud? 
5. Sonning ma‘no turlari haqida soʻzlab bering. 
 
Adabiyotlar: 
1. Sayfullayeva R. va boshqalar. Hozirgi oʻzbek tili. T.: Universitet, 2011. 
2. Ўзбек тили грамматикаси. 1-қисм. – Т.: «ФАН», 1975. 
3. Jamolxonov H. Hozirgi oʻzbek adabiy tili. – T.: 2005. 
4. U.Tursunov, A.Muxtorov, Sh.Rahmatullayev. Hozirgi o'zbek adabiy tili. – 
T.: 1992. 
 

---

165 
9-mavzu:
RAVISH. YORDAMCHI SOʻZLAR.
UNDOV, TAQLID, MODAL SOʻZLAR. 
 
Harakat-holatning bajarilish tarzi, payti, o‗rni, daraja-miqdori kabi belgilarini 
bildiruvchi va «qanday?», «qachon?», «qayer (-ga, -da, -dan)?», «qancha?» singari 
so‗roqlarga javob bo‗luvchi so‗zlar ravish deyiladi. 
1-misol. 
Sekin yurmoq, tez oʻqimoq, bugun kelmoq, ichkariga kirmoq, koʻp uxlamoq, 
atayin gapirmoq.
RAVISHLARNING YASALISHI. TUB VA YASAMA
RAVISHLAR 
Ravishlar tub va yasama ravishlarga bo‗linadi. Yasama ravishlar qo‗shimchalar 
qo‗shish, asos qismni juft va takror qo‗llash yoki ikki asosni biriktirish yo‗li bilan 
hosil qilinadi. 
Tuzilishiga ko‗ra ravishlarning sodda, qo‗shma, juft va takroriy turlari 
farqlanadi. 
2-misol.
Hamisha, doim, kecha, bugun, ertaga, qoʻqqisdan, avval, keyin, sekin – tub 
ravishlar; ertalab, yoppasiga, mardona, har kuni, bir vaqt, qator-qator, birin-ketin, 
ustma-ust – yasama ravishlar. 
Tubdan, to„satdan, qo„qqisdan, rostdan, birdan, kechalari, avvallari, so„ngra, 
kechasi, kunduzi jo„rttaga kabi ravishlar tarkibida -ga, -da, -dan kelishik 
qoʻshimchalari, -i, -si egalik qoʻshimchalari va -lar koʻplik qoʻshimchasi asos bilan 
mustahkam birikib, hozirgi kunda ajralmas holga kelgan. Shuning uchun bunday 
ravishlar tarkibida qoʻshimcha yoʻq deb qaraladi.