So'ngi versia indd

Koʻp shugʻli baland hangramakka.
Sodiqboy oʻtaketgan zahar odam boʻlganidan hech 
kim uni koʻrishni, soʻzini eshitishni istamaydi:
Sodiq yuzi, soʻzi kimga doru?
Desam, dedi zaxm, maraz, soʻzakka!
Shuningdek, she’rda Fozilxoʻja degan boy ham 
odam jirkanadigan qilib tasvirlanadi:
Fozilxoʻja degan oqfurush bor,
Daf har maraz-u zindalikka.

---

58
Rossiyaning Yevropadagi shaharlarida savdogarlik 
qiladigan amaldorlar oldida ham soʻzi oʻtkir katta 
vagonchi boylardan Shokirqora, Odilkoʻrlarni
68
shoir 
xalq nomidan shunday la’natlaydi:
Shokirqora tarz odam ermish,
Ming la’nat oʻshal qora eshakka.
69
 
Izvestniy vagonchi tund koʻr Odil,
Oʻlmay turub oʻxshadi kesakka
70
. 
Shodmonxoʻjaning axloqsizligi xususida shoir 
shunday hukm chiqaradi:
Shodmonxoʻja bachchagʻar, xotinboz,
Joyiz solib otsa zambarakka.
Asosan boylarning dasturxonchisi boʻlgan sartarosh 
Ota Fozil kambagʻallarga koʻp azob berganligidan itga 
oʻxshatiladi:
Mavlon
71
 eshigida Ota Fozil,
Oʻxshaydi baroq desam, koʻppakka.
Savdogar Abdulla hoji oʻlgudek suyuq, beta’sir 
boʻlganidan shoir:
Abdulla hoji suyuldi koʻproq,
 Ming marotaba chap berur kurakka, 
68
1914-yilda yozilgan “Afandilar” she’rida ham bu boy eslatiladi, 
ayniqsa, 1918­yilda yozilgan “Fargʻona” muxammasida bu boy 
dushman sifatida fosh etiladi
69 
Shokirqora oʻz zavodida ishlaydigan ishchilarga haq bermaganligi 
uchun ishchilar toʻplanishib, boy uxlayotgan soʻriga kerosin sepishib, 
oʻt qoʻyib yuboradilar. Bu haqda Zavqiy “Kuyib oʻlgan boy” satirasini 
yozadi.
70 
Murabbiyevdan olingan nusxadan.
71
“Voqeai Bektur”da nomi tilga olingan shaxs.

---

59
– deydi.
Abduqodir ismli savdogar shu qadar xasiski, uning 
qattiqligini shoir danakka oʻxshatadi:
 Soʻfining bolasi Abduqodir,
 Qattiqligi oʻxshamish danakka.
Banklar, yirik kapitalistik birlashmalar bilan 
muomala qiladigan Nabiquli pulni pulga urishtirib pul 
chiqaradi. Ammo kuchayib borayotgan konkurensiyada 
sinishi aniq:
 Sinmaydi demang Nabiqulini,
 Paynakni urishtirar sarakka.
Toʻqsaboning 
oʻgʻlini 
esa 
raqobatchilari 
(konkurentlari) raqobatda sindirganlar:
Toʻqsaboning oʻgʻlini hariflar
Bir oyda chiqardilar chipakka.
“Hoji kasal” (Hodixoja boyning laqabi) oʻgʻli 
Ma’dixoʻja mugʻombir, ayyorlikda dogʻuli; u hatto 
ayyorlikda Kamakka ham pand beradi:
Hoji kasal oʻgʻli bodraftor,
Dogʻuliki, pand berur Kamakka.
Andijonning mashhur boyi, Mirkomilning 
gumashtasi Qosimning yengiltakligini shoir xuddi “hind 
bodparak” (varrak)ka oʻxshatadi:
Qosim shamol andak yengilroq,
Oʻxshab uchar hind bodparakka.
Haromxoʻrlik bilan nom chiqargan uning akasiga 
xalqning bergan bahosini shoir shunday ta’riflaydi:

---

60
Xalq oning akasin oʻxshaturlar –
Burnini sumak, ogʻzini tuvakka.
Ortiqbachcha ismli boy semiz, dumaloq boʻlganidan 
zambarakning snaryadiga oʻxshatiladi:
Ortiqbachani semirtiringlar,
Oʻq boʻlgʻusi zambarakka. 
Xoʻjabachcha boʻlsa, oʻtaketgan nafsi yomon, 
ochkoʻz:
Koʻr ishtahasini xoʻjabachcha,
Osh solib ichar emish chelakka.
Toshkent boylaridan biri boʻlgan Fayzi shayton 
pul topish uchun eng yaramas, iflos ishlar bilan ham 
shugʻullanaveradi: