Kbk: 84(Ros-Rus)
Download 1.67 Mb. Pdf ko'rish
|
Taras Bulba
|
206
Nikolay Gogol ta’sir qilganini fahmlab, zavq bilan kulib qo‘ydi. Molboqar bo‘lsa, shunday xaxolab beso‘naqay kuldiki, go‘yo ikki ho‘kiz qamtima-qamti turib, baravariga bo‘kirgandek bo‘ldi. Yuzboshining o‘lgan qizi to‘g‘risida boshlangan gap falsafashunosning ko‘ngliga g‘ulg‘ula solib, voqeani batafsil bilgisi keldi. Shuning uchun gapni yana shu tomonga burish niyatida yonida o‘tirgandan so‘radi: – Dasturxon tepasida o‘tirgan guruhning ham- masi boyning qizini nega ajina deydi, shuni bil- sam degan edim. Biror kishiga ziyoni tegdimi, yoki birovni nobud qildimi? Yuzi kurakdek yapaloq bo‘lgan hangamatalab- lardan biri: – Har balo bo‘lgan-da, – deb qo‘ydi. – Itboqar Mikitani kim bilmaydi yoki anavi... – Itboqar Mikitaga nima bo‘lgan edi? – so‘radi falsafashunos. – Shoshma! Itboqar Mikita voqeasini men aytib beraman, – dedi Dorosh. – Yo‘q, men aytaman, mening og‘aynim edi, – dedi otboqar. – Yo‘q, men aytay, – dedi Spirid. O‘tirganlar baqirishib: – Mayli, mayli, Spirid gapira qolsin, – deyishdi. Spirid gap boshladi: – Sen, taqsir falsafashunos Xoma, Mikitani bil- mas eding, topilmaydigan odam edi. Mendan ikki odam narida o‘tirgan endigi itboqar anavi Mikola uning bosgan iziga ham arzimaydi. Bu ham o‘z ishiga puxta-ku, lekin shunday bo‘lsa ham, Miki- taga qaraganda bu bir tog‘ora mag‘zava. Dorosh uning so‘zini ma’qullab, boshini qimir- latib: 207 Taras Bulba – Gapga chechan ekansan, ma’qul, – deb qo‘ydi. Spirid yana gap boshladi: – Sen burningdagi burunakini artishga ulgur- mayin uning ko‘zi darrov quyonga tushardi. «Bos, Razboy, ol. Tez!» deb itlarni ovga solib yuborsa- mi, keyin sapchib otiga minib olib chunonam quvladiki, undan it o‘zib ketadimi, itdan u o‘zib ketadimi, bilib bo‘lmas edi! Biroq yaqindan beri xo‘jayinning qiziga ko‘proq qaraydigan bo‘lib qol- di. Unga xushtor bo‘lib qoldimi yoki qiz uni jodu qildimi, harnechuk bechora xarob bo‘ldi, xotin- chalish bo‘lib qoldi. Shunday bemaza bo‘lib ket- diki, aytgani odam or qiladi! – Ma’qul, – deb qo‘ydi Dorosh. Qiz bir marta ko‘z tashlab qo‘ydimi, bas, jilovni qo‘ldan berib, adashib Razboyni Brovka der, qo- qinib-yiqilib ketar, g‘alati bo‘lib qolardi. Bir kun otxonada otini qashlab tursa, qiz kelib, Mikita, beri kel, oyog‘imni ustingga tashlay desa, tentak shunga ham suyunib ketib: «О‘zing minsang ham mayli», – debdi. Qiz oyog‘ini ko‘targanda lo‘ppi- gina, paxtadek oyoqlarini ko‘rishi bilan: «Senga mubtalo bo‘ldim», – debdi. Tentak bo‘ynini egib beribdi, ikki pochasidan tutib, xuddi ayg‘ir ot- dek dalama-dala chopaveribdi, lekin qayerlar- ga borganini bilmas emish. O‘lar holatda zo‘rg‘a qaytib kelibdi-yu, ammo shundan beri qovjirab tarashadek bo‘lib qotib qolibdi. Bir kun otxonaga kirsalar, Mikita turgan joyda bir hovuch kul bi- lan bitta bo‘sh paqir turganmish. Demak, Mikita o‘zidan-o‘zi kuyib kul bo‘libdi. Ammo juda g‘alati itboqar edi-da, unaqasi endi topilmaydi. Spirid gapini tamomlashi bilan, itboqarning fazi- latlari to‘g‘risida har tarafdan har kim so‘zlay ketdi. 208 Nikolay Gogol – Shepchixaning voqeasini eshitganmisan? – dedi Dorosh, Xomaga qarab: – Yo‘q. – Eh-ha, barakalla, chamamda, maktabingizda hech narsa o‘qitmas ekanlar-da. Bo‘lmasa, quloq sol: qishlog‘imizda Sheptun degan bir odam bor. Yaxshi yigit. Ba’zida bekordan-bekorga yolg‘on so‘zlaydigan odati bor, qo‘li ham egriroq. Lekin... yaxshi odam, uyi ham yaqinda, ana shu yerda. Xuddi mana shu mahalda, ovqatlanib bo‘lgandan keyin er-xotin yotishibdi, kun issiq ekan, shu sa- babdan xotini hovliga chiqib yotibdi, Sheptun- ning o‘zi ichkarida, so‘riga chiqib yotibdi, yo‘g‘-a, undoq emas, xotini ichkarida, eri tashqarida yot- gan ekan... Ostonada qo‘lini yuziga qo‘yib turgan ayol: – Xotini so‘rida emas, yerda yotgan ekan, – deb so‘zga aralashdi. Dorosh unga bir qarab olib, keyin ko‘zini yerga tikdi, so‘ngra yana unga bir qarab qo‘ygach: – Hammaning oldida ich ko‘ylagingni yechib olsam qalay – yaxshi bo‘lmas; jim o‘tir, – dedi. Uning bu do‘qi bekor ketmadi. Kampir jim bo‘lgancha qayta ovoz chiqarmadi. Dorosh so‘zini davom ettirdi: – Uyning o‘rtasiga osig‘liq turgan belanchak- da qizmi, o‘g‘ilmi, bilmayman, bir yashar go‘dak yotgan ekan. Sheptunning xotini, yotgan joyida eshikni it tirnaganini eshitibdi. Itning vovillaga- niga odam uyda toqat qilib turolmasmish. Xotin qo‘rqib ketibdi, chunki xotin kishi degan shun- day bo‘ladiki, agar kechki payt eshik orqasidan tilingni chiqarib ko‘rsatsang ham, joni halqumi- ga kelaveradi. Biroq qo‘rqsa ham, ko‘ray-chi, zora |
