Microsoft Word Кобилов. Иктисод назарияси. Дарслик лот doc

1.4. Jahon iqtisodiyoti rivojlanishining notekisligi 
Iqtisodiy rivojlanish deganda iqtisodiyotdagi taraqqiyparvar, ilgarila-
ma, ya’ni iqtisodiy o‘sishga intilishdagi o‘zgarishlar majmui tushuniladi. 
Ilgarilama o‘zgarishlar – iqtisodiy faoliyat natijalari hajmining 
ortishidir. Jamiyat va har bir alohida inson manfaatlari yo‘lidagi 
taraqqiyparvar o‘zgarishlarga quyidagilar xos: uzoq vaqt mobaynida aholi 
jon boshiga to‘g‘ri keladigan daromadning (yalpi milliy daromadning 
aholi soniga nisbati) o‘sishi kuzatiladi. Bunda ikki shart bajarilishi kerak: 
1) kambag‘allik chegarasidan tashqarida yashovchi aholi sonining 
kamayishi yoki saqlanib qolishi; 
2) daromadlarning taqsimlanishida tengsizlik darajasining saqlanib 
qolishi yoki kamayishi. 
Quyida jahon iqtisodiyoti rivojlanishining shart-sharoitlari, omillari, 
harakatlantiruvchi kuchlari va sharoitlarini ko‘rib chiqamiz. 
Shart-sharoit deganda mavjud bo‘lgan passiv va foydalanilmayotgan 
resurslar tushuniladi. Bunday resurslarning uchta tipi mavjud: 
1) tabiiy-iqlim – tabiiy resurslarning miqdor bo‘yicha zaxirasi va 
sifat tarkibi, ularni olish va ishlatish sharoitlari, aholi hayotining iqlim va 
ekologik sharoitlari; 
2) demografik – aholining soni, tuzilishi, mehnat resurslari bilan 
ta’minlanganligi, ijtimoiy infratuzilma; 
3) iqtisodiy – to‘plangan milliy boylikning hajmi. 

---

 621
Iqtisodiy rivojlanish omillari – bular faol ishlatiladigan iqtisodiyot 
elementlari: yer, mehnat, kapital, axborot, tadbirkorlik qobiliyati, fan-
texnika taraqqiyoti (bu o‘z navbatida qolgan mazkur omillar 
samaradorligining oshishini ta’minlaydi). Ushbu omillarning kerakli 
joyda va vaqtda zarur jamlanishi iqtisodiyotning rivojlanishini 
ta’minlaydi.