В а у р т а м а Х с у с т а ъ л и м в а з и р л и г и т е р м и з д а в л а т у н и в е р с и т е т и
Download 3.65 Mb. Pdf ko'rish
|
Amir Temur va uning dunyo tarixidagi o\'rni (1996)
|
1 «Тсмир тузиклари», 1992, 2-бет.
2 Уша асар, 37-бет. 55 www.ziyouz.com kutubxonasi Қ. Жумаев АМИР ТЕМУР ҚАДОМЖОЛАРИДА УСГАН ШИФОБАХШ ГИЁҲЛАР 1996 йилни Амир Темур йили деб эълон қилинди, бу санани бутун жаҳон халқлари кенг нишонлайдилар. Амир Темур таваллудининг 660 ниллиги республикамиз аҳлн томоиидан ҳам қизғин кутиб олинмоқда. Соҳибқи- рон Амнр Темур Ҳпндистоп, Афгоиистон, Ироқ, Эрон, Сурия, Миср, Туркия, Озарбайжон, Грузия, Арманпстон, Россиянинг бнр қисминп, жумладан, Московни ҳамзабт этади. Бу мамлакатларнинг ўзнгз хос иқлим шароити, ўснмликлари бўлган. Искаидар Зулқарнайн босиб олган ерлардаги ўсимликларнн ўрганганлиги бизга маълум. Бнзнинг фикримизча, Амир Темур ҳам ўсимликлардан фойдалаиишга алоҳида эътибор берган. Афсускн, бу Оорада етарли мапбаларга эга эмасмиз. Ҳаммага маълумкн, Амир Темурнинг жуда кўп қў- шини бўлган. Уруш қурбоисиз бўлмайди, дейди халқи- миз. Демак, шундай экан, ярадор бўлган аскарларни даволовчи махсус табиблар ҳам бўлган. Бу табиблар гиёҳлардан фойдаланиб, турлп хил касалликлар ва жа- роҳатларни даволаганлар. Ҳаттоки, Амир Темурнннг ўзига ҳам Нишопурда Шайх Санд Атторнинг заҳар бер- ганлиги, ҳазрат Баҳовуддии Нақшбанд пайтавасини сув- да эритиб ичганлиги ва тузалиб кетганлиги ҳақида «Те- мурномада» ёзнлган, Шунингдек, жароҳатларни туза- тувчи малҳам (марҳам)лар ҳақида ҳикоя қилннади. Бнзнинг фикрпмизча, бу малҳамлар доривор ўсимлик- лардан тайёрланган. «Темурномада» (264 бет) самандар ёғи тўғрисида, анга ўт таъсир қнлмас, агар кимки бу ёғни баданига суртиб, ўзини ўтга урса ёнмас эмиш» деб ёзилган. Бнз- нннг фикримизча, са.мандар ёғн балким қизилмия ил- дизи кўпиги бўлиш мумкин. Чунки қизилмия кўпиги ўт ўчирувчи (огнетушитель) асбобга қўшилади. Амир Темур Бойсун тоғидаги «Амир Темур ғорида» дам олган. Ярадорлар бу жойда даволангаилар, отлар боқилган, ҳарбий машқлар ўткаэилган. Бойсун тогнда яраларга малҳам бўлувчн турли-ту- ман гпёҳлар ўсади. Адабиётларда бу тўғрида етарли маълумот бўлмаса ҳам, Амир Темур бундай шифобахш гиёҳларни четлаб ўтмаган. Улардан дори-дармон сифа- тида фойдаланган. 56 www.ziyouz.com kutubxonasi Халқ табобатида яраларга малҳам бўлувчи ўсим- ликлар Амир Темурдан олдин ҳам ишлатилиб келинган. Биз Бойсун тоғида учрайдиган шпфобахш ўсимликлар- нинг айрим турлари ҳақида маълумот бермоқни лозим топдик. Бир сепар — қирққулоқ, илмий номи Дриоптерис филнкс мас дейилиб, халқ табобатида жароҳатларга бир марта ўсимликнинг кукуни сепилиб боғланса, яра- лар тузалиб кетган. Ш у боисдан бу ўсимликни бир се- пар деб юритганлар. Абрук (русча перовкия), илмий номи перовкия скро- фулариифолня дейилиб, хушбўй эфир мойига бой ўсим- лик. Уни.зирк илдизи билан қўшиб, қайнатилган ва ундан қорақанд тайёрланган. Бу тайёрланган қорақанд мумиёдек синган-чиққан, лат еган баданга жуда фой- далидир. Қорақанд ёки зирк (русча барбарнс), илмий номи берберис дейилиб, унпнг Бойсун тоғида 2 та тури — қо- ра знрк ва қизил зиркн мавжуд. Қорақанд деб атали- шига сабаб, илдизи қайпатилиб, қорақанд олииади. Зиркнинг меваси халқ табобатида юрак фаолиятини мустаҳкамловчи, иситма туширувчн, чанқов босди, нч кетишни тўхтатувчи сифатида ишлатилган. Илдиз қай- натмаси, ревматизм (бод), иситма, кўз касалликлари, йўтал ва бошқаларни даволашда ишлатилади. Чаканда (русча облепиха), нлмий номи гиппофе рамнойдес дейилиб, оғриқ қолдирувчи, меъда, ревма- тизм ва бошқа касалликларни даволашда ишлатилади. Чаканда мойи куйган жойларга дори ўрннда ишлати- лади ва баданда куйиш натижаспда ҳосил бўлган жа- роҳатдан нишон ҳам қолмайди. Занжабил (русча зеравшания), илмий номи зераф- шания регелиана дейнлиб, бу ўт ўсимлик Бойсун тоғи- нинг тошли дараларида ўсувчи зиравор сифатида иш- латилади. Ундан чой тайёрланиб, шамоллашга қарши, қоп босимини пасайтирувчи, терлатувчи восита сифати- да ишлатилади. Арча (русча можжевельник) нлмий номи юниперус дейилиб, Зарафшоп, Туркистон турлари кенг тарқалган- дир. Унинг Бойсун тоғида Зта тури учрайди. Арча қуб- балари ва ёш новдалари хушбўй бўлиб, ундан тандир кабоб тайёрланади. Унинг ёнаёгган новдаси тутини рев- матизмга фойда қилади. Усимликнинг кукуни бош оғ- риганда ҳидланади. Арчадан олинган эфир мойлар то- моқ оғриганда ингалация қилинади, яраларни тузатади. Арча таркибида микробларни ўлдирувчи фитонцидлар 57 www.ziyouz.com kutubxonasi бўлади. Шу сабабдам арча ўсган жойларда ҳаво тоза бўлади. У булОқларни сув билан бойитишда ҳам катта роль ўйнайди. Улмас ўт (русча бессмертник), илмий номи гелице- ризиум маракандикум дейилиб, ундан сариҳ касаллиги, айниҳса, жигар, буйрак касалликларини даволашда халҳ табобатида ишлатилади. Дугбуй ёки қора ҳурт'(русча кодонопсис), илмий номн колонопсис клематиде дейилиб, булоқ бўйларида, дарё ва сой қирғоқларида ўсади. Усимлик бадбўй ҳидга эга бўлиб, қуригандан кейин бу ҳид йўқолади. Дугбўй- дан халқ табобатида чой тайёрланиб, сариқ касаллиги даволанади. У жигар, буйрак фаолнятинн яхшнлайди. Алкар (русча атаманта) илмий номи медназия мак- рофилла дейилади. Алкар кўпйиллик ўт бўлиб, тошлоқ ерларда тоғларнинг шағалли ёки тошли дараларида ўсади. Алкар эфир мойли, знравор ўсимлнк бўлиб, қа- тиқнп хушхўр қилади. Ундан сабзавотларни тузлашда фойдаланиш мумкнн. Халқ табобатида упдан қон тўх- татувчи, иштаҳа очувчи, терлатувчи восита сифатида фойдалапиш мумкии. Андиз (русча девясил), илмнй номи ннула дейнлиб, Узбекистонда унипг 2 та тури учрандп. Бойсунда сарнқ андиз кенг тарқалган бўлиб, халқ табобатида турли хил касалликларни даволаб келганлар. «Андизлида от 'ўлмас» деган мақол бор. Отларкинг оёгига см тушгамда анднз боғланади. Шунннгдек, ун- дан бод, бўгнм огрнқ, қўтир ва қнчима касалликлари даволанади. Яраларга апднз баргн Ооғланадп. Илдиз қайиагмасн йўталга, меъда касалликларида ншлати- лади. Тулки қуйруқ ёки юга (афгон ўт), илмин иоми прон- гос пабулярия деннлади. Маҳаллнй аҳоли ўснмликнинг илдиз қайиатмасидан қичима касалликлариин даво- лашда, қўтнр ва ҳайвонларнпнг жуннпи туширишда ишлатиладн. Баъзи бир табибларнинг айтишларига қа- раганда тулкн қуйруқ яралар ва жароҳатларга даво э-миш. Бу ўсимлнкки чаканда мойн бнлан аралаштириб, қизил ўнгач ракини даволаш мумкни. Бўйимадорон (русча тнсячилнстннк), нлмий иоми ах'елла дейнлнб, Узбекистонда уларнипг 5та турн ўса- ди. Усимликнинг баргларн, гули ва ёш повдалари знра- вор спфатпда пшлатилади. Халқ табобатида бўйимадо- рон қайнатмаси ва дамламасидан қои аралаш ич кет- ганда, бавосил касаллигида қон тўхтатувчи дори сифа- тида ишлатилади. Ундан пешоб ҳайдовчи, ўпка сили, 58 www.ziyouz.com kutubxonasi меъда-ичак касалликларини даволашда фойдаланилади. Аччиқ бодом (русча горький миндаль), илмий номи амнгдалим сипииозиазима дейилиб, у тогларнинг тош- лоқ ерларида ўсади. Тиббиётда йўтал, кўкрак оғриғи, қулоқ, қорин ва ўпка касалликларини даволашда иш- латилади. Чучук бодом эса қанд билан аралаштирнлиб, қувватсизликда, уйқусизликда, бош оғриганда ва аст- ма касалликларида нстеъмол қилииади. Бўригул (русча барвинок), илмий номи винка ерек- та дейнлади. Бўрнгулдан чоп дамланиб, дизентерия, меъда-ичак касалликларида, гипертония, бош оғриқ, бош айланиши каби касалликларда ишлатилади. Асарун (русча валериана), илмий номи валериана фикарифолпя дейилиб, халқ табобатида тутқаноқ ка- саллигнда, меъда фаолиятини яхшиловчи сифатида иш- латилади. Ундан юрак порогини даволашда фойдала- ниш мумкнн. Маҳадлий ақолн асарунни «Азим ўт» деб аташади. Ундан кўзни ўткирлаштиришда, кишига куч- қувват берувчи сифатида фойдаланадилар. Газанда ўг ёки қичитқи тикан (русча крапива), ил- мий поми уртика диойка дейилиб, барги баданни қи- читиш хусусиятига эга. Усимликдан тайёрланган дам- лама орқали нафас қисиш, оғиз, бурундан қон келган- да, бавосил касаллигида, қандли диабет, соч тўкнли- шининг олдини олишда фойдаланилади. Д ала чой (русча зверобой), илмий номи хиперикум ферфаратум дейилиб, унинг Узбекистонда 3 та тури ўсади. Халқ табобатида дала чойдан чой дамланнб, буйрак, қовуқ, меъда-ичак касалликларида фойдала- нилади. Шунингдек, ўсимликнинг дамламаси қон тўх- татиш хусусиятига эга, эндигина узиб олинган барги яраларга боғланади. Дала чойдан тайёрланган препа- ратлар — тиш милклари касаллигида, куйган жароҳат- ларда, танзилит, санчиққа қарши дори сифатида фой- даланилади. Халқ орасида дала чой 99 дардга даво де- ган гап бор. Етмак ёки бех (русча колючелистник), унинг нлмий номн акантофиллум гипсойдес дейилади. Бу кўпниллик ўтиинг Узбекистонда 11 та тури мавжуддир. Унинг тар- кибида сапонинлар кўп бўлганлигидан кўпикланиш хос- сасига эга. Ундан бронхит, йўтал бўлганда балғам кў- чнрувчи восита сифатида фойдалапилади. Эски яралар- ни тезда тузатиш хусусиятига ҳам эга. ёввойи сабзи (русча дикая морковь) илмий номи довкос крота дейилади. Илдиз меваси ва уруғлари ге- патит касаллигнда, шабкўрликда, зарда қайнаганда, 59 www.ziyouz.com kutubxonasi қабзиятда, меъда яраси касалликларида ишлатилади. Уруғи л<инсий органлар фаолиятини кучайтириш хос- сасига эга. Заъфар (русча крокус), илмий номи ҳам крокус. Узбекистонда 2 та тури ўсади. Ундан юз рангини гул каби очиш, пешоб х.айдаш, юракка куч-қувват берувчи восита сифатида фойдаланиш мумкин. Бу ўсимлнк эрта баҳорда Бойсун тоғларида ўсади. Зира (русча бунимум), илмий номи бунимум перси- кум. Узбекистонда 9 та тури ёввойи ҳолда ўсади. Зира зиравор снфатида нонларга сепнлади, ошга қўшилади, қазилар тайёрлашда ишлатилади. Халқ табобатида зира қайнатмаси камқонлик, меъда, ичбуруғ, жигар касалликларини даволашда фойдаланқлади. Зубтурум (русча подорожник), илмий номи план- таго дейилиб, унинг Узбекистонда бта тури учрайди. Зубтурум барги лат еган жойларга, яраларга боғлана- ди. Ундан балғам кўчириш, қон тўхтатувчи восита си- фатида, тери ва нафас йўллари касалликларида фойда- ланилади. Уруғи қовирилиб, шакар билан аралаштири- лади ва ич кетганда ишлатилади. Зубтурум гастрит касаллигини даволовчи энг яхши доривор. Ихрож (русча молочай), илмий номи еу форбия дейилади. Маҳаллий аҳоли ундан сурги дори сифатида фомдаланади. Шунингдек, иштаҳа очувчи, жароҳатлар- ни тузатувчи восита сифатида фойдаланилади. Исириқ (русча гармала), илмий поми пеганум гар- мала дейнлади. Исириқдан ванна тайёрланиб, ревма- тик артиритлар, қўтир ва бошқа тери касалликларида фойдаланилади. Исириқдан тайёрлангап дамлама би- лан жароҳатларнинг битишини тезлатувчи восита тар- зида ҳамда шол касаллигини даволаш мумкин. Исириқ илон заҳрини кесадй. Тутқаноқ ва Паркинсон касаллн- гини ҳам исириқ орқали даволаш йўллари ишлаб чи- қилган. Ковул (русча каперси), илмий номи каппарис дейи- либ, илдиз қайнатмаси вирусли гепатитни, захм, яралар ва жароҳатларни тузатувчи ва меъда-ичак касалликла- рида дори сифатида ишлатилади. Туркманистонда ко- вул мевасидан «Кеволь» препарати тайёрланган бўлиб, у қичима касаллигига даво ҳисобланади. Кука ёки оқ қолдирмоқ (русча мать и мачеха), ил- мий номи туссилаго фарфора дейилиб, ўсимликнинг баргини йирингли яраларга ёгшш тавсия қилинади. Дамламаси билан кўкрак оғриғини, йўтал ва бошқа яллиғланиш касалликларини даволаш мумкин. Газанда 60 www.ziyouz.com kutubxonasi ва кука барглари бир хил миқдорда олиниб, 15 минуг қайнатилиб, тиндирилгандан кейин ҳафтасига 3 марта бош ювилса, сочни тўкилишдан саҳлайди. Сумбул (русча ферула мускусная), илмий номи фе- рула машата дейилиб, ундан олинган елим кишига куч- ҳувват бағишлайди, шунингдек, меъда, кўкйўтал, вабо, сариқ, жигар, буйрак касалликларини даволашда иш- латилади. Ундан қон тўхтатувчи восита сифатида фой- даланилади. Илдиз қайнатмаси эркаклик кучини кўпай- тиради. Юқорида қайд этилган шифобахш ўсимликлар- дан Амир Темур аскарлари фойдаланган бўлиши мум- кин. Чунки «Амир Темур ғори» доривор ўсимликлар ўсадиган жойларга яқинлиги улардан етарли фойдала- ниш имконини берган. Балким Ватанимизнинг бу шифо- бахш гиёҳлари соҳибқирон аскарларига куч-ҳувват ба- ғишлаган бўлиши мумкин. Амир Темур табиатни севган, боғ-роғлар барпо қи- лишга катта эътибор берган. Масалан, «Темурнома»да (196-бет) шундай деб ёзилган. Мирза Шоҳрух ўғилла- рига шундай насиҳат қилиб, «Айтднлар, эй нурндий- дам, зинҳор боғ-бўстонларни вайрон қилмагил, ёш ба- чалар қўлга тушса, асир қилмагил, аврат (аёл)лар қўлга келса, асокирга айтгил, фасод қилмасунлар, ша- роб ичмагил, кўп ухламагил». Бу сўзлардан биз Амир Темурнинг ниҳоятда инсонпарвар, кишиларга, айниқса, ёш болаларга, аёлларга ҳурмати чексизлигини тушу- намиз. «Темур тузуклари» (99-бет)да шундай дейилган: «Ха- роб бўлнб ётган ерлар эгасиз бўлса, холиса тарафидан обод қилинсин. Агар эгаси бўлсаю (лекин) обод қилиш- га қурби етмаса, унга турлн асбоблар ва керакли нар- салар берсинлар, токи ўз ерини обод қилиб олсинлар. Яна амр қилдимки, хароб бўлиб ётган ерларда кориз- лар қурсннлар, бузилган кўпрнкларни тузатсинлар, арнқ лар ва дарёлар устига (янги) кўприклар қурсинлар, йўл устида ҳар манзилгоҳда работлар қурсинлар». Бу сўз- лар ҳозирги кун талабига ҳам мос бўлнб, Амир Темур меросидан фойдаланиш нақадар сермазмун эканлигидан. далолат бсради. М . М . Раҳимов ' А М И Р Т Е М У Р Ж И С М О Н И Й С А Л О Ҳ И Я ТЛ И Ш А Х С Узбекистон узра мустақиллнк дадил қадам ташла- моқда, аждодларимизнинг қадимий маънавият булоқ- 61 www.ziyouz.com kutubxonasi лари қайтадан к^з ёриб ўзининг ҳузурбахш мерослари- дан халқимиз цалбини нурафшон қилмоқда. Миллий қадриятларимиз бебаҳо бойликларидан бири ҳисоблан- ган азалий ўзбек халқ ўйинлари ва мнллнй спорт тур- ларини тадқиқ қилиш ва улардан соғлом турмуш тарзини яратишда фойдаланиш шу куннинг кечнктирнб бўлмай- диган долзарб муаммоларидан саналади. Жисмоний машқлар ва миллнй спорт турларини тадқиқ қилишда жаҳонга машҳур саркарда ва давлат арбоби бўлиб та- нилган Амир Темурнинг ҳаётпй фаолияти ўзнга хос тах- синга лойиқдир. Амир Темур ўзннинг умри давомида турли мамла- катларга ўттиз маротабадан ортиқ қўшин тортиб бор ган ва жангдар қнлган. У бу жанглар натижасида Қора, Эген ва Урта ер денгизидан то Ҳиндистоннинг шарқи, хМўғулистон ва Хитойгача, Ҳинд океанидан то Урал тоғлари, Москва остоналари ва Днепр бўйларигача бўл- ган ҳудудларни забт этди ва буюк бир салтанат барпо ҳплдн. Юқорнда қайд қидинган жангу жадаллар, ҳар- бин юришлар инсондан афсонавпй жисмоний салоҳият- ни, кучу қудрат, баҳодирлик, ақли зукколикни талаб этарди, АмирТемурана шундай сиймолардан бири эди. Темурнинг бунчалпк шон-шуҳрат ва зафар қозони- шининг сирн моҳир саркардалиги, одил ва зукколнк билан иш юритишлнги, донишмандлиги билан бнр қа- торда ёшликдап кураш, чавандозлик, найзабозлик, қал- қонбозлик, тийрандозлик, қнличбозлпк ҳамда ов қилнш нлмини мукаммал эгаллаганлигнднр. Ву борада Сало- ҳн.-.дин Тошкандийннпг «Темурнома» асарида (1990 ннл) келтирнлган воқеалар днққатга сазовор. «... Ровпйлар ривоят қилурларким, Амир Соҳибқнрон ўн икки ёшга тўлган пайт. То сарҳадиға етгунча ушоқ болаларни ўртасида салтанат русумип қилур эрди. Ҳар бачаға бнр мансабни муқаррар қнлиб, ўзи амнр бўлиб, ўзгаларни вазир, бакавул, яна ҳар ерга қоровул қилпб, аларга снпоҳлик илмини ўргагар эди. Одамлар анга узоқ-яқиндин тамошо қилур эрдилар, ҳар кун ушбу одатда лаъбат ила ўйнар эрди. Биров айди: «Або Мус- лим қассобни сихлиқ қанораспн бир бармоғи -ла отнб юборибдур, китобда кўрдим», деб. Амир Темур айди: «...бу саҳал мартабадур, мен ҳам кўтарурман». Анда қассоб қанорасин келтурдилар; бир бармоқ бирла отиб ташла- ди... Амир Темурии тўрт киплорнни китобга ёзгаилар, нечукким аввал бир қўли бнрла тўла юклик аробани остидан кутурган, иккинчи аждар бошини тиши бирла 62 www.ziyouz.com kutubxonasi тишлаб олнб ташлаган. Учинчи, қирқ киши тортадурган қовғани ёлғиз ўзи тортиб олган. Тўртинчи, қўтир уйуз бўлпб, етти йилгача спра ўзпн қашумаган эрди». Узбек халқ миллий спорт турларинииг заминида ҳар- бий-амалий мазмун ётади, уларнинг барчаси қадимдан ҳарбий ишлар билан мустаҳкам боғланган. Бинобарин, юқорида келтирнлган маълумотлар Амир Темурнингбо- лаликда кўплаб ҳарбий-амалий тавсифга эга бўлган халқ ўйинларини ўйнаганидан далолат берэди. Чунки болаликда ўйпалган ўкинлар уларни ҳаётга, жангларга, узсқ сафарларга тайёрлашда ўзнга хос босқич вазифа- сиии ўтаган. Жамият тараққиёти туфайли ҳарбий-амалий жнсмо- ний машқлардан соф миллий спорт турлари ажралиб чиққан: тийрандозлик, қилнчбозлик, найзабозлик ва бошқалар. Қиличбозлик спорт турида ҳам Амир Темур Курагоний ўз давринииг энг моҳир уеталаридан саиал- ган. У ҳеч тап тортмай, ҳатто ўн-ўн беш нафар душман- га қарши қилич солган. «Темурнома»даги қуйидаги сатрлар бунга ёрқип мисол бўла оладн: «... Амир Темур ўн тўрт ёшга келиб эрди... Хон сур- диким, «туруғ отлнқ кимдур?» Аида бнров туруб айди: «бу Тўрағай баҳодир ўғлидур. АмирТемур. Хоннингна зарига ёш бола кўрунуб, буюрдиким,: «Тўрағай баҳо- дирни ўғли жангга бормасун». Анда Ампр Темур ўқ ёсин олиб, тоблаб юбордп. Отилиб эллнк қадам ерга бориб тушди. Мирзо Сайфиддин, анга тақлид қилиб, ани ўрпнга юборолмади. Андин кейин Соҳибқирон дастури Чиғатой бирла хонга келиб, тизин букуб, дуо қилди. Айди: «илтимос қилпб сиздии хоҳлаюрман, давлатн XV- моюнингизда ушбу қўшин мен бирла талош қилса- лар». Анда уч кун талош қилдплар. Барчалари ақаллн анинг қўлидан яроғин тортпб ололмадилар. Бу журъат- ни Соҳибқирондин кўруб, баъзилари ёшурун зўр қилди- лар, кучлари етмади, тортиб ололмадилар». Найзабозлнк ҳам ҳарбий-амалпй спорт турларига кирган. Абу Али пбн Сино «найзабозликнн, тез ҳаракат- лар найза учи бнлан санчишни» равон ва енгил машқ- лар жумласига кнритган. Найзабозлик от устида бажа- риладиган машқ турн. Амир Темур шиддаткор найзабоз бўлган: «Филҳол, Қилич Арслон аслаҳа-яроғларини то- қинуб, найзасини қўлига олиб. Амир ҳам мусаллиҳ бў- луб отларига минуб, икки тарафдип шовқун солиб, бир- дан найзабозлик қилиб, Амирга найза солди. Амир чап бернб, найза солиб эрди, оркасидин яна солди.... Ҳозир 63 www.ziyouz.com kutubxonasi бўл, деб, Ампр отин ёлига ёпушти, найза бориб тошқа тегиб, икки қориш ботти, яна тортиб олиб, найза солди. Амир найзани ўтказуб, қилич солди, ёсига тегиб, боғи- дин узилди....» Ҳар бир элат, уруғ, миллат ўзининг миллий, маъна- вий ва маданпй меросини асрлар оша авайлаб асраб келмоқда, худди шу аснода халқимнзнинг қадимий ва навқирон миллнй кураши бунга мисол бўла олади. Кураш — бу паҳлавон йпгитларнинг куч синашиши, елкама-елка туриб ушлашиб, бўйин ва белни қайтариб, ҳар хил усулларни ишлатиб рақибининг елкасини ерга текизишпдир. Миллий курашимиз ёшларни ҳаётга соғ- лом, бақувват, жасур, эпчил, кучли, чидамли қплиб тай- ёрлаш ва тарбиялашда асоснй восита бўлиб хизмат қилган. Амир Темур баҳодир, жасур, қўрқмас, шерюрак паҳ- лавон бўлган. Жисмоний камчиллиги — оёғининг оқсоқ- лигп ва пкки бармоғинннг йўқлигига қарамай рақибла- ри билан яккама-якка олишувларга чнқавергап. «Темур- нома»да Амир Темур ва Қилич Арслом ўртасидаги ку- раш баён қилингаи. «Амирни белидан тутиб, икковларп яёвлиқ ҳолда талошқа муқаййид бўлдилар. ЛекинАмир- ни бнр қўлу, бир оёғлари апдак нокор эрди. Шундоқ бўлса ҳам кеч вақтнгача талош қилднлар. Амирни ҳоли зпқлнқга олиб, илтижода бўлдилар. Бу байтни айдилар: Download 3.65 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|