Kishi faoliyatining belgilangan shiddatligini qachongacha saqlay
olishini ko‘rsatadigan vaqt chidamlilikning asosiy oMchovidir. Chidamlilik
bilvosita va bevosita usullar bilan oMchanadi. Bevosita oMchash usulida
tekshirilayotganlarga biror bir topshiriqni bajarish (masalan, berilgan
tezlikda yugirish) tavsiya etiladi va ish qancha vaqtgacha berilgan
shiddatlikda bajarilishi (tezlik pasaya boshlangunga qadar) aniqlanadi.
Chidamlilikni bevosita usulda oMchash amalda doimo qulay emas.
Shuning uchun ko‘pincha bilvosita usuldan foydalaniladi. Chunonchi,
sport amaliyotida chidamlilik biror bir uzun masofani (masalan, 10000
metrga yugurishda) oMish vaqtiga qarab aniqlanadi.
Harakat omilidagi ish qobiliyati ko‘pgina omillarga jumladan,
kishining tezlik va kuch qobiliyatlariga bogMiq boMganligi uchun,
chidamlilik ko‘rsatkichining ikki tipini e ’tiborga olish lozim: absolyut
ko‘rsatkich (mazkur kishidagi kuch va tezlikning konkret ko‘rsatkichlari
hisobga olinmaydigan ko^satkichlar. Yuqorida keltirilgan misollar
chidamlilikka bunday baho berishga misol boMa oladi.
Kishining harakat faoliyati xilma-xildir; charchoqning xarakteri va
mexanizmlari ham turli xollarda turlicha boMadi. Masalan: barmoq
ergografida ishlash tufayli charchash marafonchi yoki bokschining
charchashidan ancha farq qiladi. Faoliyatning bu turlaridagi charchoq ham
muvofiq ravishda xilma-xil boMadi. Ixtisoslashish predmeti sifatida
tanlangan maMum faoliyatga nisbatan chidamlilik maxsus chidamlilik deb
ataladi. Masalan, yuguruvchi va sakrovchining maxsus chidamligi kuch
mashqlaridagi chidamlilik haqida shu ma’noda gapiriladi. Qisqa qilib
Do'stlaringiz bilan baham: |
